نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
- مرتضی اولادی 1
- قربانعلی نعمت زاده 1
- مسعود رحیمی 2
- عمار افخمی قادی 1
- عمار قلی زاده قرا 1
- کامران مظفری 2
- امیر ضیایی 1
1 پژوهشکدهی ژنتیک و زیست فنآوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، صندوق پستی: 578، مازندران ـ ایران
2 پژوهشکدهی کشاورزی هستهای، پژوهشگاه علوم و فنون هستهای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 498-31485، کرج ـ ایران
چکیده
القای جهش، شیوهای مناسب در افزایش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی است. مواد گیاهی پرتودهی شده در این پژوهش شامل دو رقم برنج محلی (به نامهای طارم هاشمی و سنگ جو) و سه رقم اصلاح شده (به نامهای نعمت، فجر و جلودار) بودند. پرتودهی بذرها، با پرتو گامای چشمهی کبالت-60 با دز 200 گری در سال 1390 در پژوهشکدهی تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی کرج انجام و کشت آن در مزرعهی تحقیقاتی پژوهشکده-ی ژنتیک و زیست فنآوری کشاورزی طبرستان و ارزیابی اولیه و مؤثر پرتو در نسل 1M انجام و انتخاب فنوتیپی در داخل جمعیت نسل 2M در سال زراعی 1391 صورت پذیرفت. یادداشتبرداری از برخی صفتهای مهم زراعی و ریختشناختی همچون تعداد دانه در خوشه، تعداد دانهی پوک در خوشه، طول خوشه، تعداد پنجهی بارور، طول دانه، عرض دانه، وزن هزار دانه و عملکرد تک بوتهها انجام شد. تجزیهی خوشهی رقم طارم هاشمی و نتیجههای 2M حاصل از آن نشان داد که ژنوتیپها در چهار گروه قرار گرفته و رقم والدین به همراه 9 ژنوتیپ جهشی با بیشترین تعداد ژنوتیپ در گروه اول قرار دارند. رقم سنگ جو و ژنوتیپهای 2M حاصل از آن نیز در پنج گروه قرار گرفته و رقم والدین به همراه ژنوتیپ جهشی شماره 4 در گروه دوم قرار گرفته و با گروه سوم که 4 ژنوتیپ دیگر جهشی را شامل میشود تفاوت ژنتیکی چندانی ندارد. نتیجههای حاصل از تجزیهی خوشهی رقم فجر و نتایج 2M حاصل از آن حاکی است که ژنوتیپها در چهار گروه قرار گرفتهاند و رقم والدین به همراه 5 ژنوتیپ جهشی در گروه دوم قرار گرفته است. در نمودار درختی حاصل از تجزیهی خوشهی رقم نعمت و نتایج 2M حاصل از آن، چهار گروه تشخیص داده شد. گروهبندی رقم جلودار به همراه نتایج 2M حاصل از پرتودهی نشان داد که ژنوتیپها به 6 گروه تقسیم شده و گروه ششم از لحاظ صفتهای مطلوب و مؤثر بر عملکرد، جزء گروه برتر تجزیهی خوشه بوده است. مقایسهی نمودارهای درختی حاصل از صفتهای ریختشناختی برای رقمهای مورد مطالعه و جهشیافتههای 2M نشان داد که بیشترین میزان تنوع ژنتیکی به ترتیب، در رقمهای جلودار و سنگ جو اتفاق افتاده است. بنابراین پرتودهی با گاما در ایجاد تنوع ژنتیکی رقمهای برنج مؤثر بوده و از آنها میتوان در برنامههای اصلاحی استفاده نمود.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
The effects of gamma ray on genetic and morphological diversity of some rice varieties
نویسندگان [English]
- morteza Oladi 1
- Ghorbanali Nematzadeh 1
- Masoud Rahimi 2
- Amar Afkhami Ghadi 1
- Amar Gholizadeh Ghara 1
- Kamran Mozafari 2
- Amir Ziaee 1
چکیده [English]
Mutation is a suitable technique for growing the various strains of plants. Two local varieties (Tarom-Hashemi and Sang-joo) including three improved varieties (Nemat, Fajr and Jolodar), are treated with 200 gray of Gamma ray at Atomic Agricultural, Medical and Industrial School in Karaj. M1 and M2 generation were planted in the GABIT experimental field and some agronomical and morphological traits of a single plant such as the number of grains per panicle, per unfilled panicle, panicle length, tillers number, grain length, grain width, 1000-grain weight and grain yield per plant were evaluated. The cluster analysis of each variety along with their M1 and M2 suecesive generation indicated a vast range of variation among parents and their M1 and M2 generation, meaning 4 cluster groups for Tarom-Hashemi, Fajr and Nemat, 5 groups for Sange-joo and 6 groups for Jolodar. A comparison of the overall dendrogram has shown that the wide range of variation belonged to Jolodar, Sang-Joo and 4 other varieties, respectively.
کلیدواژهها [English]
- Rice
- Genetic and morphological variation
- Mutation
- M2 generation and irradiation
16 (2) 2013 (June) 123-129.