نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرامرز مجد
• مسعود رحیمی
• محمد رضازاده

مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 498- 31485 ، ایران - کرج

چکیده

پرورش گیاه به وسیله^ء موتاسیون به منظور ایجاد جهش و تنوّع ژنتیکی در ساختار توارثی گیاهان، چندین سال است که در عرصه بهنژادی بکار می‌رود. در این کار پژوهشی از گیاه برنج رقم “موسی طارم”  به عنوان رقمی با کیفیت خوب ولی پابلند و حسّاس به خوابیدگی استفاده شده است. هدف از اجرای این طرح، تولید لاین‌های “مقاوم به خوابیدگی”  با کیفیت و کمیّت برتر است. بذرهای دستچین رقم انتخابی، پس از تنظیم مقدار رطوبتشان، به وسیله^ء چشمه^ء کبالت- 60  مرکز تحقیقات هسته‌ای با دزهای 100، 200و 300 گری پرتودهی و همراه با بذرهای شاهد (نمونه‌های پرتودهی نشده) بطور جداگانه در خزانه مؤسسه^ء تحقیقات برنج کشور در رشت کاشته شدند. در نسل اوّل ) ₁M (، بذرهای هر گیاه به تفکیک بوته برداشت شد و در نسل دوم ) ₂M (، این بذرها در یک خط (بوته در خط) کاشته شدند. از میان جمعیت گیاهی نسل دوم، تعداد 203 بوته^ء جهش یافته به همراه بوته‌های شاهد با در نظر گرفتن هدفهای اصلاح برگزیده شدند. در پی گزینش‌های مکرر و طیّ نسلهای بعدی (₃M تا ₅M)، بوته‌هایی که از نظر ایستادگی، طول بوته و عاملهای مؤثّر در مقدار محصول نسبت به گیاهان شاهد برتری داشتند با دقت بیشتر برداشت گردیدند. پس از یک رشته آزمایشهای ابتدایی و انتهایی برای مقایسه^ء میزان محصول، 13 لاین جهش یافته از میان آنها برگزیده شد و لاین 3-43 که صفت مقاوم بودن به خوابیدگی و افزایش محصول در آن اصلاح شده بود، به عنوان لاینی نویدبخش برای منطقه^ء گیلان، به وزارت جهاد کشاورزی معرفی شد.

کلیدواژه‌ها

• : ساختار توارثی
• لاین‌های جهش یافته
• مقاوم به خوابیدگی
• موتاسیون‌زای فیزیکی

عنوان مقاله [English]

Evolving of mutant lines resistant to lodging, blast, and high yield in rice by induce mutation using Gamma ray (physical mutagen)

نویسندگان [English]

• F Majd
• M Rahimi
• M Rezazadeh

چکیده [English]

Induction of mutation for the purpose of producing variations in the genepool has been used in recent years. In this experiment the locally adapted rice CV. Moosa-Tarom was used as a high quality, tall and very lodging susceptible mutation material. The main purpose of this project was to evolve lodging resistant mutants of  high yielding.The elite seeds of Mossa-Tarom variety after moisture regulation were exposed to 100, 200 and 300 Gy from ⁶⁰Co source at the Nuclear Research Center. The irradiated seeds were sown in the field along with a comparable number of unirradiated seeds taken as control. All the first panicles of M1 plants were individually harvested and classified according to the dose rate as M2 material.Among M2 plant populations 203 plants that appeared from the agronomic point of view, along with a number of on unirradiated seeds, were selected and moved to the next generations. During subsequent screening for three generations (M3-M5) and due to lodging resistant, height and efficient factors of yield potential some mutant lines were harvested. From these lines in a preliminary and advanced randomized complete design agronomic traits, 13 promising lines were selected. From the experiment, line 43-3 were confirmed, which is characterized by lodging resistant and high yield. This line showed relative superiority and introduced to Rice Research Institute.

کلیدواژه‌ها [English]

• genepool
• lodging resistant
• mutant lines
• physical mutagen