نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سپیده کمالی صدر

امور اکتشاف و استخراج، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 1339- 14155, ایران- تهران

چکیده

کانسار چند فلزّی )مس، روی، آهن، نقره، طلای) اسکارن انارگ در پانزده کیلومتری غرب روستای پشت بادام در شمال شرق استان یزد واقع است. این ناحیه به لحاظ تقسیم بندی زمین‏شناسی در منطقه^ء ایران مرکزی و کمربند مس‌دار انارک- سرچشمه- خارستان قرار دارد. تودة خارا مانند )گرانیتوئیدی( انارگ در مرکز این منطقه و در راستای شمالی- جنوبی جای گرفته است. سن مطلق آن که به روشK/Ar تعیین شده است، زمان تزریق این توده را دوره^ء “ائوسن میانی” نشان می‏دهد. ترکیب سنگ‏شناختی این توده^ء خارا مانند، متشکّل از گرانیت، گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت و مقادیر کمتر تونالیت و کوارتزدیوریت متعلّق به گرانیتوئیدهای نوع (I) است. در اطراف این توده نفوذی به طور کلی یک نوع اسکارن کلسیک وجود دارد و مهمترین سنگ همبر، بخش مرمر کلسیتی متعلّق به مجموعه^ء کمپلکس پشت بادام است. منطقه^ء اسکارن برونی⁽¹⁾ اغلب ازگارنت، کلینوپیروکسن، آمفیبول، اپیدوت، کلریت، کلسیت، کوارتز، مگنتیت، کالکوپیریت، گالن و اسفالریت تشکیل شده است، که بیشترین دگرگونی رخساره آن به رخساره آغازین پیروکسن- هورنفلس می‌رسد. مجموعه^ء کانی منطقه^ء اسکارن درونی⁽²⁾ متشکل ازگروسولار، آندرادیت، اپیدوت، کلریت، کلسیت، ترمولیت، اکتینولیت است که ضخامت آن از یک تا سه متر متغیّر می‏باشد. کانه‌ها در سه وضع مختلف به نام نابهنجاریهای  A, B ,C تشکیل شده‏اند. بخش اصلی ذخیره اقتصادی در منطقه^ء اسکارن درونیقرار دارد. نوع پرازاد⁽³⁾ موجود به نحوی است که نمی‏تواند تنها به ترکیب سنگ میزبان مرتبط باشد، بلکه متأثر از فرایندهای تکاملی در طی جایگیری توده نفوذی نیز می‌باشد. سیّالهای ناشی از تفریق ماگمایی در طی تبلور تفریقی مذاب آذرین و تأثیر متقابل آن با سنگ همبر، موجب تمرکز مواد معدنی در اسکارن چند فلزی به طریق متاسوماتیک شده است. اسکارن زایی در ناحیه انارگ در سه مرحله^ء آغازین، متاسوماتیسم پسین و گرمابی صورت گرفته وعمده^ء کانه‏زایی متعلّق به مرحله دوم است. دمای تشکیل منطقه‌های پیروکسن اسکارن و گارنت اسکارن، با توجّه به ویژگیهای کانی‏شناسی و مطابقت با نمودارهای تعادل فاز به ترتیب   بین450- 600 و 380- 480 درجه^ء سانتی‌گراد اندازه‌گیری شد. ساز و کار تشکیل این اسکارن‌ نتیجه^ء تأثیر متقابل “همبری – تراوش” محلولهای ماگمایی است. این فرایندها در اثر شکستگیهای توده^ء نفوذی و سنگهای همبر شدّت یافته‌اند. مطالعات کانی شناسی ) تجزیه و تحلیل با X.R.D و مطالعه مقاطع صیقلی( نشان می‌دهند که کانه‏زایی اصلی شامل کالکوپیریت، مگنتیت، گالن و اسفالریت است. عیار مس از 0.35  تا 12 درصد حساب شده است، که کانسار قابل توجّهی را برای معدن‌کاری نشان می‌دهد. این ذخیره به کانسارهای اسکارن چند فلزی )مس، روی، آهن، نقره، طلا( وابستگی دارد که بر طبق شواهد، خاستگاه زمین‌ساختی آن مرتبط با ماگماتیسم ناشی از فرورانش حاشیه قاره‏ای با شیب کم است.

کلیدواژه‌ها

• کانسار اسکارن انارگ
• تکوین زمین شناسی
• مراحل اسکارن زایی و کانی زایی
• اسکارن چند فلزّی
• اسکارن کلسیک

عنوان مقاله [English]

Geologic Evolution and Metallogeny of the Anarg Skarn Ore Deposit ِِwith Related Phenomena

نویسنده [English]

• S Kamali Sadr

چکیده [English]

The Anarg Polymetallic skarn deposit ( Cu, Zn, Fe, Ag, Au) is located on the15 km west of the Posht-e- Badam village in the northeastern part of the Yazd province in central part of Iran. This area is situated in geological domain of the central Iran within the Anarak - Sarcheshmeh - Kharestan copper belt]. The  Anarg's granitoid intruded within the center of north - south trending zone . The K/Ar radioisotope age of this granitoid body is  middle Eocene, respectively. Lithologically of this granitoid body is composed of I- type  granite, granodiorite, quartzmonzonite and less of tonalite  and quartzdiorite. There is one calcic type skarn around this intrusion. The most
 
 
 
 
 



 


 
 



 

تاریخ دریافت مقاله:  6/12/1380        تاریخ پذیرش مقاله: 2/5/1381           email:skamalisadr@aeoi.org.ir                                                                          *  
 important country rock is calcic marble, related to the Posht -e- Badam complex. The exoskarn mainly consists of garnet ( andradite- grossularite), clino - pyroxen (diopside - hedenbergite ), amphibole             ( tremolite - actinolite), epidote, chlorite, calcite, quartz, magnetite, chalcopyrite, galena  and  sphalerite, where  its  high  grade  metamorphic facies  is  attained  to  the  primer  pyroxen - hornfels  facies. The  endoskarn  minerals  assemblage  is  composed  of grassularite, andradite, epidote, chlorite, calcite, tremolite, actinolite, which its thickness is varied between 1-3 meters. The ore minerals occurred in three different localities (anomalies) namely A,B and C. The major part of economic ores are located within the exoskarn zone. This paragenesis not only is related to the composition of hosting, but also reflects the evolutionary processes of intrusion emplacement. The magmatic derived solutions resulted from fractional - crystalization of igneous melt, as well as their interaction with surrounding rock units participates to from the aforesaid polymetallic skarn - type deposit, by metasomatic processes. Skarnification in the Anarg ore field has been occurred in three stages namely:I) , Prograde, II).  Retrograde - Metasomatic and III) Hydrothermal stages. The major ore mineralization has occurred during 2 nd stage. This deposit is a lenticular form body, accompanied by irregular massives and less amount of vein and veinlets. Their ores show massive, inclusion, disseminated and less amount replacement type textures. By considering the mineralogical peculiarities and their correlation with phase diagrams, it is concluded that the temprature of the mineral zone formations are as follows:
- Pyroxen  zone , 450 -600 ⁰C
- Garnet  zone , 380 -480 ⁰C
This skarn was formed by contact- infiltration of magmatic derived fluids. This processe has been intensified by fracturing systems of both magmatic and surrounding bodies. Mineralogical investigation ( X.R.D and ore  microscopy) show that the major ore  minerals are chalcophyrite, magnetite, galena and sphalerite. The Cu-content is varied between 0.35 to 12% , which indicates a remarkable deposit for mining consideration. It has to be mentioned that this deposit is classified as polymetallic - skarn type deposit, by considering the ( Cu, Zn, Fe, Ag, Au,) metals in ore fomation, which is related to the continental margin - type low angle subducted zone .

کلیدواژه‌ها [English]

• Anarg skarn ore deposite
• geologic evolution
• skarnification and mineralization stages
• polymetallic skarn
• calcic skarn