نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• خالق خشنودی ¹
• سمانه ضیاپور ²

¹ عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم وفنون هسته ای

² کارشناس/ پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای- پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای

چکیده

کانسار فسفات دلیر در 57 کلیومتری جنوب غربی شهر چالوس در استان مازندران و زون البرز مرکزی دارد. میزبان این ذخیره سازند سلطانیه است که یکی از مهم‌ترین سازندهای میزبان فسفات رسوبی در ایران است. نتایج آنالیز پراش اشعه ایکس (XRD) و مطالعات میکروسکوپ نوری و الکترونی بر روی نمونه‌های فسفات کانسار دلیر نشان داد که آپاتیت، کلسیت، کوارتز و دولومیت کانی‌های اصلی و کانی‌های فرعی شامل مونتموریلونیت، پیریت و باریت در مقادیر فرعی به همراه مقادیر جزئی سیدریت، روتیل، ایلیت و گوتیت هستند. میزان P2O5، U و REE در نمونه‌های موردمطالعه به ترتیب در محدوده 5 تا 1/16 درصد ، 9/1 تا 5/5 و 9/45 تا 9/136 پی پی ام متغیر است. . نمونه‌های مورد مطالعه دارای بی هنجاری منفی Ce است که نشان دهنده وجود یک محیط فاقد اکسیژن در زمان نهشت فسفات دلیر می‌باشد. براساس فاکتورهای کنترل کننده تمرکز اورانیوم در فسفریت‌ها، افق فسفاته سازند سلطانیه به دلیل شرایط آب و هوای گرم تا نیمه‌گرم مرطوب و pH خنثی تا اسیدی آب دریا در زمان تشکیل فسفات، پتانسیل غنی‌شدگی‌ اورانیوم را ندارد. در نهایت، با توجه به اینکه نتایج آنالیز شیمیایی نمونه‌های فسفات کانسار دلیر غنی‌شدگی‌ اورانیوم نشان نمی‌دهد و همچنین با در نظر گرفتن فاکتورهای کنترل کننده تمرکز اورانیوم در فسفریت‌ها می‌توان پیش بینی کرد احتمالا سایر ذخایر فسفات سازند سلطانیه فاقد غنی‌شدگی‌ اورانیوم هستند.

کلیدواژه‌ها

• کانسار دلیر
• سازند سلطانیه
• اورانیوم
• بی هنجاری Ce

موضوعات

• علوم زمین

عنوان مقاله [English]

Geochemistry of uranium and REEs in Dalir phosphate deposit, Central Alborz zone

نویسندگان [English]

• Khalegh Khoshnoodi ¹
• Samaneh Ziapour ²

¹ Nuclear fuel cycle research school, Nuclear science and technology research institute.

² Expert/ Nuclear Fuel Cycle Research School,- Nuclear Science and Technology Research Institute

چکیده [English]

The Dalir phosphate deposit is located 57 km southwest of Chalus city in Mazandaran province, the Central Alborz zone. This deposit is hosted by Soltanieh Formation, which is one of the important hosts of sedimentary phosphates in Iran. The results of X-ray diffraction (XRD) analysis and optical and electron microscopy studies on the phosphate samples indicate that the main minerals include apatite, calcite, quartz and dolomite accompanied by montmorillonite, pyrite and barite in minor amounts; siderite, rutile, illite and goethite in trace amounts. The concentration of P2O5, U and REEs in the studied samples ranged from 5 to 16.1%, 1.9 to 5.5 and 45.9 to 136.9 ppm, respectively. The studied samples have negative Ce anomaly which indicates the existence of an anoxic environment during of the Dalir phosphate deposition. Based on the factors controlling uranium concentration in phosphorites, the phosphate horizon of Soltanieh Formation does not have uranium enrichment potential due to warm to semi-warm humid paleoclimate with neutral to acidic pH of the sea water during the Dalir phosphate deposition in lower Cambrian. Finally, considering that the results of chemical analysis of phosphate samples of the Dalir deposit (lack of uranium enrichment) and also the factors controlling uranium concentration in phosphorites, it can be predicted that the other phosphate deposits of Soltanieh Formation probably not be uranium enriched.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dalir deposit
• Soltanieh Formation
• Uranium
• Ce anomaly