نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشته ساحلی ¹
• ناصر وثوقی ¹
• زعفر ریاضی ²
• فاطمه سادات رسولی ³

¹ دانشکده مهندسی انرژی، دانشگاه صنعتی شریف، صندوق پستی: 1458889694، تهران - ایران

² پژوهشکده فیزیک و شتابگرها، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 1339-14155، تهران- ایران

³ دانشکده فیزیک، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صندوق پستی: ۱۹۶۹۷۶۴۴۹۹، تهران - ایران

چکیده

طیف گامای آنی تولید شده حین تابش پروتون به بافت، برای آنالیز عنصری بافت تحت درمان به کار گرفته می‌­شود. هدف اصلی این آنالیز در پروتون­درمانی ردیابی غلظت اکسیژن در بافت تومور است. پایش برخط تغییر غلظت این عنصر پزشک را به سمت ارزیابی روند بهبود و تخمین پاسخ بدن بیمار به درمان هدایت می‌­کند. در این مطالعه طیف گاما آنی یک فانتوم چشم انسان در آشکارساز HPGe با استفاده از ابزار Geant4 شبیه‌سازی شده و آنالیز عنصری تومور در این فانتوم با به ­کارگیری شبکه عصبی انجام شد. در این آنالیز 33 نمونه از فانتوم چشم حاوی تومورهای متفاوت از نظر چگالی و درصد عناصر تشکیل‌دهنده شبیه‌­سازی شد که از 21 نمونه برای آموزش شبکه عصبی و از 6 نمونه برای آزمون و از 6 نمونه برای راستی‌­آزمایی شبکه استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که همبستگی خوبی بین نتایج پیش‌­بینی شده توسط شبکه عصبی و نتایج مورد انتظار وجود دارد. نتایج نشان داد که درصد خطای اکسیژن برای نمونه­‌های آزمون کم‌تر از 8_/5 درصد، برای کربن کم‌تر از 7_/12 درصد و برای نیتروژن کم‌تر از 25 درصد به دست آمده است. لذا پتانسیل این آنالیز کمی برای بافت­‌های ناهمگن جهت تخمین درصد جرمی اکسیژن تأیید می‌­شود.

کلیدواژه‌ها

• آنالیز عنصری
• گاما آنی
• پروتون‌تراپی
• فانتوم چشم
• شبکه عصبی

عنوان مقاله [English]

Elemental analysis of tumor in eye phantom using prompt gamma-rays counting in proton therapy

نویسندگان [English]

• F. Saheli ¹
• N. Vosoughi ¹
• Z. Riazi ²
• F.S. Rasouli ³

¹ Department of Energy Engineering, Sharif University of Technology , P.O.BOX: 1458889694, Tehran – Iran

² Physics and Accelerators Research School, Nuclear Science and Technology Research Institute, AEOI, P.O.Box:14155-1339, Tehran-Iran

³ Department of Physics, K.N. Toosi University of Technology, P.O.Box: 1969764499, Tehran - Iran

چکیده [English]

The proton induced prompt gamma spectrum is applied for elemental analysis of irradiation tissues. The main purpose of the analysis in proton therapy is to track oxygen concentration in abnormal tissues. Online monitoring of oxygen concentration over a full course of treatment could provide a direct method for evaluating the response of these tissues to proton therapy and this information on the response of the tumor and healthy tissues to irradiation could then be used by the oncologist to adjust the patient’s treatment plan to ensure proper dose delivery to the tumor. In this study, the prompt gamma spectrum of a human eye phantom is simulated in an HPGe detector using the Geant4 toolkit, and the elemental analysis is accomplished using an artificial neural network (ANN). In the analysis, 33 eye phantoms are considered with different tumors, including different densities and elemental compositions. 21 samples were used as train data in ANN and 6 samples for testing and 6 samples for validation. The results show that there is a good correlation between outputs and targets. They show that the error percent of oxygen, carbon, and nitrogen in test samples are less than 5.8, 12.7, and 25%, respectively. Finally, the potential of quantitative elemental analysis of inhomogeneous targets is confirmed for providing a method to track change in the oxygen level of tumors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Elemental analysis
• Prompt gamma
• Proton therapy
• Eye phantom
• Neural network