نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمانه ضیاپور ¹
• خالق خشنودی ²

¹ پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای- پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای

² عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم وفنون هسته ای

چکیده

دو کانسار فسفریت پاقلعه و گدوک در سازند جیرود (دونین بالایی) در شمال شرق فیروزکوه در حوزه البرز مرکزی مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات میکروسکوپی نشان داد که فلوئورآپاتیت کانی اصلی فسفاته به همراه باطله‌های اصلی کلسیت و کوارتز است. میزان P2O5، اورانیوم و ΣREE در فسفریت پاقلعه به ترتیب در محدوده 5/35 تا %2/41، 8/4 تا 4/6 و 623 تا 2/803 پی‌پی‌ام و در گدوک در محدوده 3/12 تا %1/41، 7/4 تا 8/7 و 2/369 تا 8/784 پی‌پی‌ام متغیر است. الگوی عناصر نادر خاکی بهنجارشده فسفریت‌های فیروزکوه نسبت به ترکیب شیل پساآرکئن استرالیا، الگوی محدب بدون ناهنجاری مشخص سریم را نشان می‌دهدکه بیانگر وجود شرایط فاقد اکسیژن در محیط دیاژنزی تشکیل فسفریت‌ است. مطالعات کانی‌شناسی، زمین‌شیمی و همبستگی مثبت REEها با P2O5 و CaO نشان می‌دهد که کانی فلوئور آپاتیت میزبان اصلی REE در فسفریت‌های فیروزکوه است. عدم غنی‌شدگی اورانیوم در فسفریت‌های فیروزکوه احتمالاً به دلیل عدم وجود سنگ منشأ مناسب دارای اورانیوم قابل آبشویی در خشکی بوده است یا اینکه عدم غنی‌شدگی اورانیوم می‌تواند ناشی از شرایط اکسیدان ضعیف اولیه طی فسفات‌زایی باشد که مانع از تبدیل U+6 محلول در آب دریا به U+4 شده است و اورانیوم نتوانسته جانشین کلسیم در شبکه آپاتیت شود.

کلیدواژه‌ها

• فسفریت فیروزکوه
• فلوئورآپاتیت
• اورانیوم
• عناصر نادر خاکی
• سازند جیرود
• البرز مرکزی

عنوان مقاله [English]

Geochemistry of Uranium and Rare Earth Elements in the Phosphate Horizon of Jeiroud Formation, Firoozkuh area, Central Alborz Zone

نویسندگان [English]

• Samaneh Ziapour ¹
• Khalegh Khoshnoodi ²

¹ Nuclear Fuel Cycle Research School,- Nuclear Science and Technology Research Institute

² Nuclear fuel cycle research school, Nuclear science and technology research institute.

چکیده [English]

Two phosphorite deposits including Paghela and Gadok, within the Jiroud Formation (Upper Devonian) in the northeast of Firoozkuh in the Central Alborz geotectonic zone have been studied. Microscope studies show that fluorapatite is the main phosphate mineral and the main gangue minerals are calcite and quartz. The P2O5, Uranium and ∑REE contents in the Paghaleh phosphorite range between 35.5-41.2%, 4.8-6.4 and 623-803.2 ppm, and in the Gaduk phosphorite vary from 12.3 to 41.1%, 4.7 to 7.8 and 369.2 to 784.8 ppm, respectively. The REE patterns normalized to Post-Archean Australian shales in Firoozkuh phosphorites are characterized by convex patterns without specific Ce anomaly, which indicates anoxic conditions in the diagenesis environment of the phosphorite formation. Mineralogical and geochemical studies and the positive correlation of REEs with P2O5 and CaO show that the main host mineral of rare earth elements in the phosphorites of Firoozkuh is fluorapatite. Also, minor amount of zircon and trace amount of monazite inclusions in the apatite are other minerals that host rare earth elements in these phosphorites. The lack of uranium enrichment in Firoozkuh phosphorites is probably either due to the lack of favorable source rock with leachable uranium in the continent, or by the initial weak oxidant conditions during phosphatization, which prevented the conversion of U+6 dissolved in seawater to U+4, and uranium could not replace Ca within the apatite lattice.

کلیدواژه‌ها [English]

• Firoozkuh phosphorite
• Fluorapatite
• U
• REE
• Jeiroud Formation
• Central Alborz