دوره و شماره: دوره 30، شماره 1 - شماره پیاپی 47، خرداد 1388، صفحه 1-61 

جداسازی نوترون- گاما در میدان‌های آمیخته با استفاده از مدار تبعیض‌گر شکل تپ آند

صفحه 1-6

امین شرقی ایدو؛ مجید شهریاری؛ غلامرضا اطاعتی

چکیده یکی از روش‌های مناسب برای جداسازی نوترون و گاما در میدان‌های آمیخته به منظور طیف‌نگاری نوترون، استفاده از تبعیض‏گر شکل تپ و بکارگیری روش گذر از صفر بوسیله تپ آند می‌باشد. همچنین آشکارساز سوسوزن مایع BC501A بدلیل مشخصات خوب شکل تپ و قابلیت مطلوب جداسازی نوترون و گاما، بطور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله ابتدا به شرح طراحی و ساخت یک دستگاه تبعیض‏گر شکل تپ (PSD) پرداخته می‌شود، سپس به نتایج اندازه‏گیری‏ طیف نوترون در چشمه‏‏های 241Am-Be و 252Cf با این دستگاه اشاره خواهد شد. بر اساس نتایج بدست آمده، عملکرد دستگاه مورد تأیید قرار گرفت. دستگاه ساخته شده دارای FOM=1.36 در انرژی آستانه 60keVee (keV Electron Equivalent) می‏باشد. زمان مرگ دستگاه در حدود 1.5µsec است که براحتی می‌تواند تا آهنگ‏های شمارش بالاتر از 50kHz کار نماید.

بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف اورانیوم بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و مقدار کلروفیل در گیاهان آفتابگردان و سویا

صفحه 7-14

سعید باقریفام؛ امیر لکزیان؛ سیدجواد احمدی؛ امیر فتوت؛ محمدفرهاد رحیمی

چکیده اورانیوم عنصری است رادیوآکتیو که به طور گسترده در پوستة زمین پراکنده شده است. معمولاً غلظت آن به علت فعالیت‌های انسانی در بعضی مناطق زمین به بالاتر از حد مجاز رسیده و این امر سبب آلودگی خاک‌ها و آب‌های زیرزمینی گردیده است. به منظور بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف اورانیوم 238 بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و میزان کلروفیل گیاهان آفتابگردان و سویا مطالعه‌ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل (دو نوع گیاه و شش غلظت اورانیوم 0، 50، 100، 250، 500 و 1000 میلی‌گرم بر کیلوگرم) با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام گرفت. گیاهان بعد از یک دوره 40 روزه و قبل از ورود به مرحله زایشی برداشت شدند. طول ریشه و ساقه، وزن خشک ریشه و ساقه، زیست توده، سطح برگ و غلظت کلروفیل a، b و غلظت کل آن اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که افزایش غلظت اورانیوم در خاک به طور معنی‌داری بر روی ویژگی‌های مورد مطالعه تأثیر داشت. افزایش غلظت اورانیوم سبب افزایش درجه بازدارندگی رشد ((GGI و کاهش شاخص تحمل ((TI در گیاهان سویا و آفتابگردان گردید. تولید زیست توده زیاد در غلظت‌های بالای اورانیوم نشان‌دهنده مقاومت بالاتر این گیاه به تنش سمیت اورانیوم می‌باشد.

بررسی تأثیر مخرب نمونه خارج از رده در مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره مطالعه موردی: برگه 1:50000 مغانجق در شمال غربی ایران

صفحه 15-22

یوسف قنبری؛ امیر حبیب نیا؛ ایوب معمار

چکیده در بررسی­های اکتشافی ژئوشیمیایی رسوب‌های آبراهه­ای منطقه مغانجق واقع در شمال‌غربی ایران تعداد 152 نمونه رسوب آبراهه­ای از منطقه برداشت شد. پس از بررسی مقادیر عناصر مختلف در این نمونه­ها، نمونه­ای مشخص شد که مقدار عناصر Li، Ni، Sc، Yb، Eu، As، Co و Cd در آن نسبت به مقدار همین عناصر در سایر نمونه­ها بسیار بیشتر بود. پس از معرفی این نمونه به ­عنوان نمونه خارج از رده سعی شده است تأثیر این نمونه در بررسی­های آماری چند متغیره بررسی شود. هدف از این مقاله نمایش گوشه­ای از اثرهای مخرب نمونه­های خارج از رده بر مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره می­باشد که باعث بروز خطای سیستماتیک در تفسیرها و تحلیل­ها می­شوند. جهت انجام مطالعات آماری چند متغیره، از ضریب همبستگی با روش­های اسپیرمن و پیرسون و آنالیز خوشه­ای و نمودار پراکندگی عناصر به همراه معادله خط رگرسیون آنها در دو حالت استفاده شده است. در حالت اول نمونه خارج از رده در بررسی­های چند متغیره حضور دارد و در حالت دوم نمونه خارج از رده از بررسی­ها کنار گذاشته شده است، سپس نتایج حاصل از دو بررسی با هم مقایسه شده­اند. پس از بررسی مـطالـعات آماری چند متـغیره و مقایسه نتایج در دو حالت ذکر شده مشخص شد که با حضور نمونه خارج از رده در بین مجموعه از نمونه­های برداشت شده از منطقه، ارتباط بین عناصر ممکن است به­ صورت­های مختلف زیر باشد. - ارتباط حقیقی بین دو عنصر در نمونه­های برداشت شده وقتی که هیچکدام از آن دو عنصر دارای فراوانی غیرعادیدر نمونه­ها نباشند. - ارتباط کاذب بین دو عنصری که یکی از آن دو دارای فراوانی غیرعادی در نمونه­ها باشد. - ارتباط شدیداً کاذب بین دو عنصر وقتی که هر دو دارای فراوانی غیرعادی در نمونه­ها باشند.

تشکیل ایزومرهای تیروزین در محلول‌های آبی فنیل‌آلانین پرتودهی شده با تابش گاما

صفحه 23-31

فریدون افلاکی؛ مریم صلاحی نژاد؛ علی روزبهانی

چکیده روش آشکارسازی ارتو تیروزین را می­توان برای آشکارسازی پرتودیدگی مواد غذایی سرشار از پروتئین بکار برد. به منظور اطلاع از اساس این روش، ایزومرهای تیروزین تشکیل شده در محلول‌های آبی‌فنیل‌آلانین پرتودهی شده با پرتو گاما در گستره وسیعی از دز تابش
(0.1-50kGy) مورد بررسی قرار گرفته است. اندازه­گیری ایزومرهای تیروزین در محلول‌های آبی فنیل‌آلانین با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و آشکارسازی فلورسانس انجام گرفت. حد آشکارسازی ارتوتیروزین 0.01ppm  و گستره خطی بودن پاسخ دستگاه برابر 0.01 تا ppm50 و انحراف استاندارد نسبی اندازه‌گیری­ها بین 13-4% بود. در محلول‌های آبی فنیل‌آلانین (mg/ml 1)، تا دز kGy 10 مقادیر ایزومرهای تیروزین تشکیل شده متناسب با افزایش سطح دز پرتودهی افزایش یافت اما پس از آن، افزایش بیشتر دز پرتودهی بر افزایش تشکیل ایزومرهای تیروزین تأثیر قابل ملاحظه­ای نداشت. در یک دز ثابت، مقدار ایزومرهای تیروزین تشکیل شده در ابتدا با افزایش غلظت فنیل‌آلانین افزایش می­یابد اما افزایش بیشتر غلظت فنیل‌آلانین تأثیری در افزایش تشکیل ایزومرهای تیروزین ندارد. با دز کلی kGy10، استفاده از سرعت‌های دز
2.3kGy/h و 1.2kGy/h  تغییر قابل ملاحظه­­ای در مقدار ایزومرهای تیروزین تشکیل شده ایجاد نکرد. نتایج نشان داد در پرتودهی محلول‌های آبی فنیل‌آلانین، تشکیل ایزومرهای تیروزین تحت تأثیر دما، pH و اکسیژن محیط قرار می­گیرد.

نقش پایدارکننده‌ها در کنترل میزان تخریب پلی‌پروپیلن در برابر تابش گاما

صفحه 32-37

فرح خویلو

چکیده نقش دو آنتی اکسیدانت فنولی (Irganox 1010, Irganox 1076) و دو پایدارکننده نوری از نوع آمین ممانعت شده، HALS، (Tinuvin 622, Tinuvin 770) در پایدارسازی پرتویی پلی‌پروپیلن تولید شده در مجتمع پتروشیمی بندر امام مورد بررسی قرار گرفته است. تأثیر پایدارکننده‌ها با غلظت 0.2%  بر نمونه‌های پرتودهی شده به وسیله پرتو گاما به میزان 25 کیلوگری و نگاهداری شده در محیط آزمایشگاه به مدت 6 ماه مطالعه شده است. بررسی نتایج FTIR تغییرات ایجاد شده در ساختار شیمیایی نمونه‌ها را نشان می‌دهد. ایجاد گروه‌های کربنیل، تغییرات مقاومت خمشی و افزایش MFI برای نمونه‌های حاوی Tinuvin 622 و Irganox 1076 نشاندهنده روند شکننده شدن این نمونه‌ها در مدت نگهداری پس از پرتودهی می‌باشد. تغییرات ناچیز MFI در این مدت برای نمونه‌های پایدار شده توسط Irganox 1010 و Tinuvin 770، نمایانگر مؤثر بودن این دو پایدارکننده است.

ساخت غشاء‌های سرامیکی مقاوم به حرارت‌های بالا و با مشخصه‌های فیزیکی متفاوت

صفحه 38-42

اصغر صدیق زاده؛ بشیر ندایی؛ محمد باقری؛ داریوش فتحی

چکیده در این تحقیق ساخت غشاء‌های سرامیکی و ساختمان آنها با بهره‌گیری از عکس‌های حاصل از میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. غشاء‌های سرامیکی دارای یک پایه و چند لایه می‌باشند. پایه نمونه‌های سرامیکی در این مطالعه به روش پرس و سینرینگ ساخته شد. همچنین، لایه‌های نازک با دو روش پوشش دوغابی و تبخیر در خلاء تهیه شدند. در روش دوغابی، پایه پس از پوشانده شدن با دوغابی متشکل از ریزدانه‌های آلومینا (Al2O3) هم‌اندازه با دانه‌های غشاء، به مدت 1 ساعت در دمای ºC1400 پخته می‌شود. در روش تبخیر در خلاء، نیکل به کمک پرتوهای الکترونی، تبخیر و بر روی پایه نشانده می‌شود. مطالعات ما نشان می‌دهد که سرامیک‌های ساخته شده با روش پرس دارای مجموعه‌های ریزدانه‌ای به صورت کلوخه و حفره‌هایی با بزرگی متفاوت هستند که بزرگی آنها تابع فشار پرس می‌باشد. این مطالعات که توسط عکس‌های حاصل از میکروسکوپ الکترونی (SEM) انجام شد، نشان می‌دهد که اندازه متوسط درشت دانه‌ها و حفره‌ها به ترتیب چند صد و چند
ده میکرون است. درشت دانه‌ها از ریزدانه‌ها و حفره‌های ریزتری با اندازه‌های به ترتیب برابر چند میکرون و چند دهم میکرون تشکیل شده است. نتایج حاصل از این کار تحقیقاتی نشان می‌دهد که اندازه ذرات پودر آلومینا، میزان فشار، نحوه پخت و نوع لایه‌گذاری، عوامل مؤثر در کیفیت غشاء‌های سرامیکی می‌باشند.

بررسی کارایی قرص سدیوم فلوراید در تله‌های شیمیایی صنایع غنی‌سازی

صفحه 43-48

کیانوش کریم پور؛ سیدجابر صفدری؛ سیدمحمدعلی موسویان

چکیده جاذب سدیوم فلوراید، که یکی از پرکاربردترین جاذب‌های مورد استفاده در صنایع غنی‌سازی اورانیوم است، بصورت اشکال پودری و قرص‌های استوانه‌ای در دسترس می‌باشد. حالت خطی-سهموی سرعت واکنش میان اورانیوم هگزافلوراید و سدیوم فلوراید در حالت پودری شکل در مقایسه با روند سهموی-لگاریتمی برای حالت قرصی شکل (به سبب کاهش ناگهانی سرعت واکنش) در نگاه نخست انتخاب پودر سدیوم فلوراید به‌ عنوان جاذب تله‌های شیمیایی را توجیه‌پذیر می‌کند. ولی باید توجه داشت که انتخاب شکل و حالت جاذب تنها با بررسی سینتیک واکنش امکان‌پذیر نمی‌باشد و برای بررسی این امر لازم است پارامترهای دیگری از جمله افت فشار و ظرفیت نهایی جذب نیز مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، اثرهای شکل و اندازه جاذب بر پارامترهای ذکر شده مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی‌ها نشان داد اگرچه در نگاه نخست اولویت استفاده با شکل پودری جاذب سدیوم فلوراید است ولی کاهش افت فشار و افزایش ظرفیت جاذب در اثر افزایش اندازه ذرات مهمترین عواملی هستند که سبب می‌شوند تا در واکنش‌های کمپلکسی مانند آنچه در واکنش میان اورانیوم هگزافلوراید و سدیوم فلوراید رخ می‌دهد، جاذب‌های پودری، یا ذرات کوچکتر مورد استفاده قرار نگیرند.

مقایسه دز-کالیبراتورهای مراکز پزشکی هسته‌ای از طریق اندازه‌گیری فعالیت رادیوداروی تالیوم-201

صفحه 49-52

علی ستاری؛ مصطفی غفوری؛ حجت اله فیضی؛ حسن قهرمان

چکیده این تحقیق با هدف تعیین دقت دز-کالیبراتورهای مورد استفاده در مراکز پزشکی هسته‌ای صورت گرفته است. از رادیوداروی تالیوم-201 برای سنجش این دز-کالیبراتورها و مقایسه آنها با دز-کالیبراتور پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی به عنوان مرجع استفاده شد. پس از بررسی 12 مرکز در تهران و برخی از شهرستان‌ها، در مجموع مشخص گردید که دز-کالیبراتورهای 10 مرکز خطای مثبت و 2 مرکز خطای منفی نسبت به دز-کالیبراتور مرجع دارند.

Production of Strontium-89 Radioisotope by Neutron Activation Method and Preparation of 89Strontium Chloride Radiopharmaceutical

صفحه 53-56

M Moosavi؛ S Setayeshi؛ S.J Ahmadi؛ M.R Kardan؛ R Gholipour Peyvandi؛ A Bahrami Samani؛ B Salimi؛ A Abbasi؛ S.M Mazidi؛ S.H Mirfallah؛ M Ghannadi Maragheh

چکیده Strontium-89 is one of the most important radioisotopes used in nuclear medicine for therapy of bone pain caused by bone metastases. That is due to the beta radiation with sufficient energy for destroying metastatic sites in bone tissue. The routine application is ensured by introducing 89SrCl2 radiopharmaceutical and then injection of a specific dose in human vein, where it leads to reduction of bone pains. In this research, 89Sr was produced in the Tehran Research Reactor (TRR) for both natural Sr (includes 84Sr and 88Sr) and enriched Sr (includes 88Sr of %99 purity) for the comparison and preparation of 89SrCl2 radiopharmaceutical. Natural radioactivated Sr which produces gamma radiation was injected in mice and then based on gamma spectroscopy in different tissues, a calculation was made for the dose absorption rate, defined by %ID/g. Also, radioactivated enriched Sr-88 was injected in mice and the %ID/g was calculated due to distribution of the beta radiation in mice tissues. In our biodistribution we observed a rapid blood clearance followed by the high absorption of activity in bone tissues. These data have shown that the prepared compound is a well defined radiopharmaceutical for the bone pain palliation in metastatic lesions.

Safety Analysis of Spent Fuel Transportation Cask of Bushehr Nuclear Power Plant through the Passing of Fire Tunnel with ANSYS®10.0

صفحه 57-61

Y Sedigh؛ S.A Azimfar

چکیده The spent fuel assemblies (FAs) of Bushehr Nuclear Power Plant are planed to be transported by TK-13 casks. Each spent fuel transportation cask holds 12 spent FAs and has a thick steel container to provide shielding. The calculations have been performed for FAs with burn ups of 60 MWd/kg and a
3-years cooling period. The ANSYS®10.0 general finite element analysis package was selected for this analysis, since it is an analytical tool, widely used for licensing of spent nuclear fuel casks. The selected model included all the significant heat transfer paths within the casks and between the casks and the external environment. The computational model was subjected to the thermal environment of the tunnel during the fire transient using boundary conditions derived from the results of the fire dynamics simulator computational fluid dynamics code. The model of cask constructed in ANSYS®10.0 consists of a detailed 3-D representation of a symmetric half cross section of the spent fuel transportation cask and a complete cross section of the surrounding tunnel wall. In this model, the cask is oriented horizontally within the tunnel. This orientation gives the cask's outer surface the maximum exposure to the highest temperatures in the fire environment. This includes exposure from the tunnel surfaces by thermal radiation exchange and the flow of hot gases generated by the fire, which results in significant convection heat transfer to the package during the fire transient. The results of this evaluation strongly indicated that neither spent nuclear fuel particles nor fission products would be released from the spent fuel transportation cask. The internal temperature of TK-13 cask which was analyzed through the fire tunnel scenario did not reach the level that could result in rupturing of the fuel cladding.