طراحی و ساخت پیچهی هلمهولتز به منظور اندازهگیری آهنرباهای دائمی
صفحه 1-11
علی رمضانی مقدم؛ محمد لامعی؛ جواد رحیقی
چکیده شدت و جهت بردار مغناطش آهنرباهای دائمی بعد از ساخت، به دلایل گوناگونی، از شدت و جهت مطلوبی که حین ساخت مورد نظر بوده است اختلاف خواهند داشت. در این مقاله، مراحل طراحی فیزیکی و مکانیکی و سپس ساخت پیچهی هلمهولتز برای اندازهگیری شدت و جهت بردار مغناطش در آهنرباهای دائمی به منظور استفاده در ساخت یک آندولاتور تخت برای اولین بار در کشور ارائه شده است. کالیبراسیون پیچهی هلمهولتز با منبع جریان و پروب هال با دقت لازم بحث شده است. دقت اندازهگیری شدت بردار مغناطش در راستای محور آسایش آن در حدود 0.03%، و صحت اندازهگیری 0.015% به دست آمده است. به کمک پیچهی هلمهولتز، تعداد حدود 160 آهنربای دائمی اندازهگیری شدهاند. نتایج اندازهگیری مؤلفههای مختلف این آهنرباها ارائه، و از نتایج به دست آمده در ساخت اولین آندولاتور طرح چشمهی نور ایران استفاده شده است.
اصلاح نواحی پایداری در دام یونی کشیدهی پائول در حضور نیروی میراکننده
صفحه 12-17
ایمان ضیائیان؛ سید محمود سادات کیایی؛ مزدک زبردست؛ علی رضا گوشه
چکیده با تغییر در شکل هندسی دام و تأثیر نیروی میراکننده، نواحی پایداری اول و دوم در دام چهارقطبی کشیدهی پائول، بررسی شد. در این مقاله، منظور از تغییر در شکل هندسی دام، تغییر در فواصل بین الکترود حلقه (2r0) و الکترودهای کلاهک (2z0) است. برای این هدف،پارامتر2(z0/r0)=n در محاسبات وارد شد. همچنین، تأثیر نیروی میراکننده، با وارد کردن ثابت میرایی k در معادلهی ماتییو بررسی شد. دستگاه معادلات دیفرانسیل حاکم بر رفتار یون درون دام چهارقطبی با توجه به آثار همزمان نیروی میراکننده و هندسهی دام، در نظر گرفته شده است. این معادلات با استفاده از روش رونگه کوتای مرتبهی 5 و مرتبهی 6 ورنر (RKV56) به دقت محاسبه، و نواحی پایداری به دست آمده با نواحی پایداری در غیاب نیروی میراکننده در دام یونی ایدهآل (r02=2z02) مقایسه شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهند که در یک دام یونی rf، نیروی میرایی و شکل هندسی دام، نقش تعیینکنندهای در جابهجایی نواحی پایداری دارند. یادآوری میشود که محاسبهی نواحی پایداری در حضور نیروی میراکننده با توجه به تغییر در فاصلهی بین الکترودهای کلاهک با این روش برای اولین بار گزارش میشود.
طراحی و کالیبراسیون یک سامانهی شمارندهی کل بدن با هندسهی صندلی
صفحه 18-23
حسین پوربیگی؛ سعدی پورعلی؛ مجتبی مستجابالدعواتی؛ سعید باقری
چکیده شمارندههای کل بدن برای اندازهگیریهای مستقیم پرتوزایی بدن و ارزیابی پرتوگیری داخلی برای پرتوکاران و دیگر افراد جامعه استفاده میشوند. شمارندهی با هندسهی صندلی نسبت به دیگر هندسهها برای پایش سریع در حوادث پرتوی، مناسبتر است. در این پژوهش، سیستم پایش قابل حملی با هندسهی صندلی، طراحی شد و ارزیابی بازدهی شمارش برای کالیبراسیون سیستم انجام گرفت. این سامانه از یک آشکارساز سوسوزن یدور سدیم (قطر cm5×cm5) قرار گرفته داخل یک موازیساز، و یک صندلی که با لایههای سربی به ضخامت
2cm حفاظت شدهاند، تشکیل شده است. برای محاسبهی زاویهی صندلی و زاویهی موازیساز، از مدل فانتوم بومَب استفاده شده است. بازده شمارشها از راه شبیهسازی مونتهکارلو و آزمایشهای کالیبراسیون معمول و با استفاده از یک فانتوم نیمتنهی حاوی چشمهی نقطهای به دست آمد. کمینهی سطح پرتوزایی قابل اندازهگیری (MDA) برای چشمهی Cs137 در محدودهی زمانی min 10، برابر با Bq 47±448 بود. نتایج حاکی از آن است که کالیبراسیون شمارندهی کل بدن با کد MCNPX میتواند جایگزین کالیبراسیون واقعی شود. همچنین نشان داده شد که شبیهسازی مونتهکارلو، یک روش ارزانقیمت برای به دست آوردن بازدهی شمارندهی کل بدن از نوع صندلی برای مقاصد طراحی و کالیبراسیون است.
مطالعهی تأثیر پرتو گاما بر کاهش بار برخی عوامل بیماریزای موجود در لجن فاضلاب شهری
صفحه 24-33
رامسینا بت عیشو؛ خدیجه قطبی کهن؛ فرحناز نبردی؛ رویا رفیعی
چکیده استفاده از لجن فاضلاب در کشاورزی، باعث انتقال آلایندهها به زنجیرهی غذایی و انتشار آنها میشود. در این مقاله، میزان عوامل
بیماریزا و نیز فلزهای سنگین و مغذی در لجن حاصل از فاضلاب تصفیهخانههای شهری اکباتان و شهید محلاتی (تهران) در سه نوبت نمونهبرداری مستقل بررسی شد. همچنین کاهش عوامل بیماریزا در لجن به دست آمده با دز kGy10پرتو گاما حاصل از Co60 مطالعه شد. نتایج نشان داد که لجن تصفیهخانهها از نظر مقدار فلزهای سنگین و مغذی در محدودهی مجاز استاندارد است. بوی نمونههای پرتودیده کمتر از نمونههای شاهد بود. میزان عوامل بیماریزا پس از تابشدهی به زیر حد مجاز رسید، در حالیکه تعداد تخمهای زندهی آسکاریس در لجن تصفیهخانه اکباتان حتی پس از تابشدهی، بالاتر از حد مجاز بود. با توجه به این نتایج، فقط لجن تصفیهخانهی شهید محلاتی به لجن کلاس A تبدیل شد، به این معنی که بتواند در
باغها و حتی منازل قابل استفاده باشد. ضروری است قبل از استفاده از این لجن، الزامات کاهش تجمع حشرات به کار گرفته شود. قابلیت به کارگیری دز مزبور به منظور تبدیل لجن به کود بهداشتی، به دلیل ثابت نبودن آلودگی میکروبی، منوط به تعیین آلودگی اولیه است.
اندازهگیری نسبت کادمیم در راکتور صفر- قدرت آب سنگین اصفهان و مقایسهی مقادیر به دست آمده در دو گام مختلف
صفحه 34-41
محمدحسین استکی؛ جمشید خورسندی؛ محمد حسین استکی؛ پروین کاویانی
چکیده اندازهگیری نسبت کادمیم یکی از پارامترهای اساسی در راکتورهای هستهای است. در این مقاله، مقدار نسبت کادمیم برای راکتور صفر- قدرت آب سنگین اصفهان (HWZPR) در دو گام 18 وcm 20 اندازهگیری شده است. از پولکهای منگنز- نیکل برای اندازهگیری نسبت کادمیم استفاده شده است. پرتوزایی پولکها با آشکارساز سوسوزن پلاستیکی و یدور سدیم برای پرتوهای بتا و گاما به دست آمده است. همچنین از تغییرات مقدار نسبت کادمیم در راستای محوری راکتور، ناحیهی مجانبی یا طیف پایدار به دست آمده است. طیف ثابت راکتور، در گام 20، تقریباً cm19 نسبت به گام 18 افزایش یافته است، که این به دلیل کاهش تعداد میلههای سوخت و افزایش ارتفاع بحرانی آب سنگین است. برای بررسی درستی مقادیر تجربی اندازهگیری شده، راکتور صفر- قدرت آب سنگین اصفهان با کد MCNPX-2.6.0 شبیهسازی شد. نتایج حاصل از شبیهسازی و تجربی سازگاری خوبی با هم داشتند.
توسعهی مدل معتبر MELCOR نیروگاه هستهای IR-360 با استفاده از نرمافزار SNAP
صفحه 42-55
فرامرز یوسفپور؛ عارفالدین زرنوشه فراهانی؛ محمد رهگشای؛ سیدمحسن حسینی
چکیده توسعهی مدل ترموهیدرولیکی و معتبر حادثهی شدید برای تحلیل رفتار پویای نیروگاههای هستهای در طراحی، بهینهسازی و ارزیابی ایمنی این نیروگاهها حائز اهمیت است. برای نیروگاه بومی در حال طراحی IR-360 نیز توسعهی چنین مدلی، اولین گام در تحلیل ایمنی است. آنالیزهای ایمنی قطعی (DSA) بدون اعتبارسنجی مدل مورد نظر، قابل اعتماد نیست. در واقع لازم است صحت مدل توسعه یافته ارزیابی شود تا اطمینان لازم در خصوص اعتمادپذیر بودن آنالیزهای صورت گرفته تضمین شود. این پژوهش تلاش دارد تا مدل MELCOR معتبر برای نیروگاه IR-360 را توسعه دهد. به این منظور و برای کمینه کردن خطای کاربر، از نرمافزار آنالیز هستهای SNAP استفاده شده است. با انتخاب گرهبندی مناسب مسئله در ساختار این کد، پارامترهای کلیدی از جمله فشار و دمای سیال، دبی جرمی و مانند آن، در هر حجمکنترل و مسیر جریان در نیروگاه هستهای بررسی شده است. همچنین در اینجا با
مقایسهی بین پارامترهای طراحی و مقادیر محاسبه شده، میزان خطای ناشی از مدلسازی به دست آمده است. انحراف و خطای محاسباتی کمتر از حدود تعیین شده در ضوابط و معیارهای قابل پذیرش آژانس بینالمللی انرژی اتمی است، که نشاندهندهی اعتبار و کیفیت مدل موردنظر به منظور انجام تجزیه و تحلیلهای بعدی است.
بررسی تولید رادیوایزوتوپهای 18F و 13N با استفاده از هدف مایع چرخشی سیکلوترون
صفحه 56-62
محمد میرزایی؛ زهره عبدی؛ کامران یوسفی؛ محمد رحیمی؛ طیب کاکاوند؛ شهرزاد فضلی
چکیده (با عرض پوزش چکیده مقاله به دلیل وجود مشکلات سایت با اشکال فراوان همراه است لطفا از روی پی دی اف مطالعه فرمایید)
دو رادیوایزوتوپ 18F (T1/2=109.7 min, Iβ+= 97%, Eβ+= 0.63 MeV) و 13N (T1/2=10min, Iβ+=100%, Eβ+=0.96 MeV)، min کامل تقریباً از طریق گسیل پوزیترون واپاشی میکنند. به همین سبب، از این دو رادیوایزوتوپ به منظور مقطعنگاری گسیل پوزیترون (پی ای تی) در تشخیص سلولهای سرطانی استفاده میشود. در این مقاله، پس از محاسبهی توابع برانگیختگی برای واکنشهای هستهای منجر به 18F, 18O (p, n) 18F, و 13N, 16O (p, α) 13N برای تولید با شتابدهندهی سیکلوترون و میزان حرارت سپرده شده به مایع هدف تعیین شد. برای برداشت حرارت ایجاد شدهی حاصل از پرتوی فرودی در هدف، یک مبدل حرارتی مینیاتوری طراحی و ساخته شد. طراحی حرارتی این مبدل با استفاده از نرمافزار Aspen HTFS+ انجام شد. نقشهی ساخت آن نیز با نرمافزار SolidWorks ترسیم شد. پس از ساخت مبدل حرارتی و جانمایی هدف مایع چرخشی در اتاق هدف مایع، تولید N13 از راه بمباران پروتونی آب خالص با انرژی MeV17.5 به منظور صحهگذاری محاسبات نظری انجام گرف.
تولید، نشاندارسازی و بررسی توزیع بیولوژیکی رادیوداروی 47.46Sc-DOTMP
صفحه 63-69
لیلا مقدم بنائم؛ علی بهرامی سامانی؛ فاطمه فتحی؛ مجتبی شمسائی ظفرقندی
چکیده برای طراحی رادیوداروهای مناسب به منظور استفاده در تسکین دردهای استخوانی، به رادیوایزوتوپهای گسیلکنندهی –β با انرژی متوسط یا کم و یک مولکول حملکننده و پایدار نیاز است. در این راستا، لیگاندهای پلیآمینوفسفونیک اسیدهای حلقوی به صورت موادی که ترکیباتی با پایداری ترمودینامیکی و مقاومت جنبشی بالاتری با فلزها نسبت به مشابه مارپیچی خود تشکیل میدهند، شناخته میشوند. در این پروژه، استفاده از 1،4،7،10- تتراآزاسیکلودودکان-1،4،7،10- تترامتیلن فسفونیک اسید (DOTMP) به شکل یک لیگاند پلیآمینوفسفونیک اسید حلقوی و استخوانخواه، و رادیوایزوتوپ 47Sc در نقش یک گسیلندهی کمانرژی –β با انرژیهای بیشینه MeV0.006 و MeV0.441 و نیمهعمری برابر با d3.4 در نظر گرفته شد. پتانسیل درمانی این رادیوداروی استخوانخواه از راه نشاندارسازی 1،4،7،10- تتراآزاسیکلودودکان-1،4،7،10- تترامتیلن فسفونیک اسید (DOTMP) با 47Sc و اندازهگیری مقدار جذب اسکلتی آن در مدل حیوانی ارزیابی شد. به دلیل محدودیت دسترسی به رادیوایزوتوپ 46Sc، این پروژه با استفاده از رادیوایزوتوپ 46Sc که دارای خواص شیمیایی مشابه است، انجام شد. 46Sc با پرتوزایی در حدود MBq 85.1 (mCi2.3) و بمباران اکسید Sc طبیعی به مدت زمان h48 تحت شار نوترونی .
1013*3.5 n/cm2.s در راکتور تحقیقاتی تهران، تولید شد. رادیوداروی 46Sc-DOTMP با خلوص رادیوشیمیایی بالاتر از 95% و نسبت لیگاند به فلز 1:60 تهیه، و پایداری آزمایشگاهی آن به مدت h48 و در دمای اتاق ارزیابی، و سپس توزیع بیولوژیکی آن در موشها تا 7 روز بررسی شد.
استخراج فاز جامد توریم (IV) و اورانیم (VI) از محیط نیتراتی با نانوذرات مغناطیسی اصلاح شده با سیانکس 302
صفحه 70-76
سعید علمدار میلانی
چکیده با استفاده از نانوذرات مغناطیسی اصلاح شده با سیانکس 302، یک جاذب مغناطیسی برای استخراج یونهای توریم و اورانیم از محیطهای نیتراتی ساختگی فراهم شد. توانایی و قابلیت نانوذرات مغناطیسی (10nm≈) پوشش داده شده با سیانکس 302 برای استخراج و پیشتغلیظ همزمان توریم و اورانیم از محیط نیتراتی در روش ناپیوسته ارزیابی شد. اثر مقدار لیگاند، pH محیط، و غلظت اولیهی محلول یونهای فلزی بر رفتار استخراجی یونهای توریم و اورانیم بررسی شد. دادههای آزمایشگاهی حاکی از آن است که نسبت وزنی بهینهی سیانکس 302 به نانوذرات مغناطیسی، 10% وزنی، و مقدار pH بهینهی محلول برای استخراج همزمان یونهای توریم و اورانیم برابر با 6 است. این مقدار سیانکس قابلیت جذب 60 mg/Iیون توریم و اورانیم را دارد. تأثیر حضور محصولات شکافت [(I)Sr(II),Cs] و یونهای مزاحم از جمله (III)Mn(II),Mg(II),Cr (III),Fe و (III)Al نیز بررسی شد.
مطالعهی آثار دز تابشدهی باریکهی الکترونی انرژی بالا بر خواص فیزیکی و حرارتی هیدروژلها بر پایهی پلی وینیل الکل
صفحه 77-85
مهدی انتظام؛ حانیه دانشیان؛ محمدرضا پارسائیان؛ ونوس احمدیان
چکیده پلیوینیل الکل (PVA) با خواص زیستی مناسب و قیمت نسبتاً ارزان، توجه ویژهای را در ساخت هیدروژلها، به ویژه با کاربرد پانسمان زخم، به خود اختصاص داده است. از طرفی تابشدهی، روشی مطلوب برای تهیهی هیدروژلها بر پایهی PVA به شمار میآید. در این روش، شرایط تابشدهی، به ویژه دز تابشدهی، بر خواص فیزیکی و در نتیجه کارایی هیدروژل بسیار مؤثر است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثر دز تابشدهی الکترونی بر خواص فیزیکی و حرارتی (بلورینگی) هیدروژلهای PVA بود. هیدروژلها با تابشدهی محلول آبی PVA (wt 7%)، تحت دزهای مختلف تهیه شدند. میزان ژل، درجهی تورم تعادلی و رفتار دهیدراسیون هیدروژلها ارزیابی شدند. تغییرات شیمیایی ساختار PVA ناشی از تابشدهی با آزمون FTIR، و رفتار حرارتی ژلهای خشک PVA با آزمون DSC بررسی شدند. با افزایش دز تابشدهی، میزان ژل هیدروژل افزایش اندکی نشان داد، در حالی که میزان تورم آن با کاهش چشمگیری همراه بود. دز تابشدهی اثر قابلتوجهی بر دهیدراسیون هیدروژل نداشت. نتایج آزمون FTIR نشان دادند که علاوه بر شبکهای شدن، تخریب زنجیرههای PVA نیز با افزایش دز تابشدهی شدت میگیرد. براساس نتایج آزمون DSC، افزایش دز تابشدهی موجب کاهش دماهای بلورینگی و ذوب PVA، و البته افزایش میزان بلورینگی آن شد.