خطای پریود و خطای شدت میدان و تأثیر آنها بر تابش سینکروترونی آندولاتور: ارزیابی آن در مورد آندولاتور سینکروترون ملی
صفحه 1-9
علی رمضانی مقدم؛ محمد لامعی؛ جواد رحیقی؛ امیر چخماچی دوم
چکیده طراحی و ساخت نمونهی آزمایشگاهی آندولاتور برای اولین بار در کشور در حال انجام است. آندولاتور، با تولید میدان مغناطیسی با تناوب مکانی و شدت مناسب، سبب حرکت سینوسی الکترونهایی میشود که در راستای محور آن حرکت میکنند و در نتیجه تابش سینکروترونی با ویژگیهای خاص تولید میکند. در این مقاله، ابتدا خطای پریود و خطای شدت میدان معرفی، و سپس تأثیر آنها بر خواص هارمونیکهای تابش سینکروترونی ارزیابی میشوند. خطاهای کاتورهای پریود با استفاده از نرمافزار متلب، و شدت میدان تولید شده و به کار رفته بر میدان یک آندولاتور ایدهآل و تأثیر آنها بر شدت قلهها به کمک کد B2E مطالعه شده است. نتایج نشان میدهند با افزایش هارمونیکها، تأثیر خطاها به طور قابل توجهی بیشتر میشوند. همچنین به طور کلی میتوان دریافت که تأثیر خطای شدت میدان از تأثیر خطای پریود میدان بیشتر است. نتایج محاسبات نشان میدهد برای رسیدن به شدت بالای 90% در هارمونیکهای اول و سوم تابشی، میزان مجاز در خطای شدت میدان و پریود باید به ترتیب کمتر از 1% و 3 درجه، و میزان خطای در اندازهی شکاف نباید از mm 15±0.2 بیشتر باشد.
مطالعهی تجربی اثر هندسهی آند و جنس- طول عایق دستگاه پلاسمای کانونی نوع مَدر بر شدت باریکهی یون نیتروژن
صفحه 10-17
مرتضی حبیبی
چکیده در این مقاله، اثر هندسهی الکترود آند با طول و جنسهای مختلف پوشش عایق بر شدت باریکهی یون نیتروژن در یک دستگاه پلاسمای کانونی kJ3 مطالعه شده است. از دو جنس عایق پیرکس و کوارتز با طولهای مختلف و دو هندسهی استوانهای و مخروطی آند استفاده شد. شدت یونها در ولتاژ kV 12 و آند مخروطی با عایق به طول mm 50 از جنس پیرکس نسبت به عایق کوارتز، ضریب افزایشی 1.11 را نشان میدهد. طول بهینهی متناظر با بیشترین شدت باریکهی یون در عایق پیرکس، با تغییر هندسهی آند تغییر میکند و در این ولتاژ از مقدار بهینهی mm 45 در آند استوانهای به طول mm 50 در آند مخروطی افزایش یافته است. در شرایط کاری یکسان، آند مخروطی نسبت به آند استوانهای شدت یون بیشتری را به دست میدهد.
ثابت واپاشی نوترون آنی در قلب راکتور زیربحرانی آبسبک اصفهان: مقایسهی آزمایش رُسی- آلفا و شبیهسازی مونتهکارلو
صفحه 18-24
محمد ارکانی؛ حسین خلفی؛ صمد خاکشورنیا؛ ناصر وثوقی
چکیده یکی از روشهای سودمند برای شناسایی سامانههای زیربحرانی، روش رُسی- آلفا است. در این پژوهش، این روش برای اندازهگیری ثابت واپاشی نوترون آنی در قلب راکتور زیربحرانی آب سبک اصفهان بهکار گرفته شده است. برای راهاندازی شکافت زنجیرهای در این سامانه، از یک چشمهی 252Cf استفاده، و دادههای تجربی به صورت زمان ورود پالسهای تصادفی از طریق سامانهای اختصاصی جمعآوری، و بر روی کامپیوتر ذخیره شد. سپس این دادهها به صورت ناهمزمان در محیط نرمافزار مهندسی متلب پردازش، و توزیع رُسی- آلفا استخراج شد. در پایان، با برازش رابطهی منتسب بر توزیع رُسی- آلفا، پارامتر ثابت واپاشی نوترون آنی استخراج شد. قلب راکتور زیربحرانی آبسبک اصفهان از طریق شبیهسازی نیز با استفاده از کد MCNPX مطالعه شد. مقایسهی نتایج به دست آمده از هر دو روش فوق تطابق نسبتاً خوبی را نشان میدهند.
تولید و کنترل کیفی رادیوداروی 111Inپنتتروتاید در ایران
صفحه 25-34
سید یوسف فضائلی حسینینژاد؛ مصطفی عرفانی
چکیده رادیوداروی 111In- پنتتروتاید (اُکترواسکن) هماکنون به صورت گسترده در تشخیص انواع سرطانها در علم پزشکی کاربرد دارد. اکتروتاید دارویی با ساختاری مشابه سوماتواستاتین است که در حالت نشاندار شده با هستهی پرتوزای 111In به صورت وریدی تزریق میشود. این رادیودارو با اتصال به گیرندههای سوماتواستاتین به شکل یک عامل ترانوستیک عمل
میکند. در دههی اخیر 111Inپنتتروتاید به عنوان داروی تشخیص سینتیگرافی و تعیین پیشرفت تومورهای اولیه و متاستاتیک نورواندوکراین بیشترین مصرف را داشته است. در این مطالعه، کاربردهای این رادیودارو به همراه استراتژیهای تولید و کنترل کیفی به طور دقیق بررسی شد. به طور خلاصه، بهرهی نشاندارسازی 111In- پنتتروتاید قبل از استفاده بر روی حیوانات جونده محاسبه شد. اتصال هستهی پرتوزای با تکنیک RTLC و خلوص رادیوشیمیایی با تکنیک HPLC اندازهگیری شد. به سبب بالا بودن ثابت پایداری ترمودینامیکی DTPA و 3+In، بهرهی تشکیل 111In- پنتتروتاید تحت شرایط به کار رفته در این پژوهش بالا بود.
حذف ترکیبات آلی آروماتیک فنول و فورفورال موجود در پساب پالایشگاه نفت با استفاده از باریکهی الکترونی
صفحه 35-43
مسعود کازرانینژاد؛ ناصر دلالی؛ اعظم اخوان
چکیده در این پژوهش، حذف فنول و فورفورال در محلولهای استاندارد و پساب پالایشگاه نفت با استفاده از باریکهی الکترونی بررسی شده است. محلولهای استاندارد فنول و فورفورال در محدودهی 1 تا kGy 10 تحت تابش الکترونی قرار گرفته، و غلظت آنها قبل و بعد از تابشدهی، با دستگاه اسپکتروفتومتری UV-VIS اندازهگیری شد. تأثیر پارامترهای تجربی از قبیل مقدار دز جذب شده، تغییرات pH، غلظت اولیهی ترکیب آلی و اثر نمک در حذف این ترکیبات بررسی شد. نتایج حاصل از تغییرات pH در گسترهی 3 تا 11 نشان داد که حذف فنول و فورفورال به طور قابل توجهی در شرایط اسیدی افزایش مییابد. براساس مشاهدات، در دز kGy 6 درصد حذف فنول و فورفورال به ترتیب در غلظتهای کمتر از 20 و mg/l 100 بیشتر از 99% است، در حالی که در غلظتهای بیشتر، مقادیر حذف به تدریج کاهش مییابند. همچنین بررسی اثر نمک در میزان حذف این ترکیبات در گسترهی غلظتی 0.5 تا 30% وزنی/ حجمی نشان داد که حضور نمک تأثیر معنیداری بر روی حذف فنول و فورفورال در دز kGy 6 ندارد. در نهایت نتایج حاصل از تابشدهی پساب پالایشگاه نفت در شرایط بهینهی آزمایشها نشان داد که درصد حذف فنول و فورفورال در این نمونه بیش از 95% است.
بررسی مدلسازی سنگ معدن wiikit به صورت ماتریکس پسماند پرتوزا با مطالعهی رفتار اتمهای U و Th در آن
صفحه 44-52
محمد حسینپور خانمیری
چکیده در این پژوهش، مدلسازی سنگ معدن اورانیم wiikit به منظور ذخیرهی پسماند پرتوزای HLW بررسی شد. ابتدا با استفاده از روش بلورشناسی پرتو ایکس مشخص شد که wiikit ساختار متامیکت دارد. همچنین، روشSEM نشان داد نمونه شامل فاز U و فازهای مختلف معدنی است که خود دلیل بر ساختار بیشکل سنگ معدن است. به منظور تعیین ترکیب شیمیایی نمونه، روش EMP استفاده شد که حاکی از وجود 4% U در نمونه است. با بهرهگیری از کروماتوگرافی تبادل یونی به وسیلهی مبادلهکنندههای آنیونی 8-17Dowex АВ-، عناصر پرتوزای Uو Th جداسازی و تخلیص شدند. سپس با آبکاری مولکولی، چشمههای U و Th تهیه شد و طیفنگاری آلفای چشمههای U و Th کاهش قابل توجهی را در نسبت پرتوزایی 238U/243U نشان داد که ناقض تعادل پایدار در سری پرتوزایی 238U است. در نهایت، براساس اطلاعات به دست آمده از رفتار اتمهای U و Th در این نوع wiikit، این نتیجه حاصل شد که مدل شدن wiikit به صورت ماتریکس پسماندهای پرتوزای 239Pu، 241Am، 242Cm،244Cm و 237Np سایر رادیوایزوتوپهای سنگین، مشروط به افزودن اکسیدهای خنثی مثل SiO2، Al2O3 و Fe2O3 است.
بررسی پارامترهای فرایندی و مدلسازی نمودارهای شکست جذب زیستی توریم در یک ستون بستر ثابت با جاذب پوست پرتقال
صفحه 53-63
علی اصغر قربانپور خمسه؛ سینا پوریان؛ سهرابعلی قربانیان
چکیده هدف از این پژوهش، بررسی پارامترهای فرایندی و مدلسازی نمودارهای شکست جذب زیستی فلز سنگین توریم با جاذب پوست پرتقال از محلولهای آبی در حالت جریان پیوستهی ستون در یک بستر ثابت است. برای این منظور، آزمایشهایی با اندازهی ذرات جاذب (0.4 تا mm2)، نرخ جریان (1.5 تا mL/min6)، ارتفاع بستر (4 تا cm8) و غلظت اولیهی فلز (30 تا mg/L90) در pH بهینهی 3.8 و دمای C˚25 بررسی شده است. جاذب با اندازهی ذرات 0.4 تا mm0.8 بیشترین ظرفیت جذب ستونی به میزان mg/g87.7 داشت. مشاهده شد که با کاهش ارتفاع، افزایش غلظت ورودی و افزایش نرخ جریان، نقطهی شکست نمودار کاهش مییابد. همچنین با کاهش اندازهی ذرات جاذب و نرخ جریان محلول ورودی به ستون، ظرفیت جذب ستون افزایش مییابد. نتایج آزمایشگاهی به کمک مدلهای توماس، یان و مدل مقدار - پاسخ اصلاح شده (MDR) برازش شد. با توجه به نتایج به دست آمده میتوان گفت مدلهای یان و MDR تطابق بهتری با نتایج تجربی دارند. نتایج آنالیز XRF و غلظت یونهای کلسیم و پتاسیم در محلول خروجی از ستون نشان دادند که تبادل یون برای جذب توریم روی جاذب پوست پرتقال، سازوکار غالب است.
جذب توریم (IV) از محلولهای آبی با استفاده از زیستجاذب زوج عاملدار شده با جلبک و مخمر
صفحه 64-80
سعید علمدار میلانی؛ محمد کریمی؛ بهزاد مراغه میانجی
چکیده با تثبیت جلبک سیستوسریاایندیکا و مخمرنان ساکارومایسز سرویسیا در سیلیکاژل، یک زیستجاذب دوعاملی برای جذب یونهای توریم(IV) از محلولهای آبی فراهم شد. توانایی و ظرفیت جذب این زیستجاذب دوعاملی برای جذب توریم(IV) از محلولهای آبی در روش ناپیوسته ارزیابی شد. با استفاده از روش سطح پاسخ بر پایهی طرح مرکب مرکزی، تأثیر متغیرهای فرایندی pH (2 تا 6)، زمان (10تا min 180)، غلظت اولیهی محلول توریم(IV) (50 تاmg/l 300) و مقدار جاذب (0.5 تا g/l 5) بر جذب زیستی توریم(IV) از
محیطهای آبی بررسی، و فرایند جذب بهینهسازی شد. تحلیل واریانس نشان داد که مقادیر جاذب، غلظت اولیهی محلول توریم(IV)، زمان و pH به ترتیب، مؤثرترین عوامل در جذب زیستی توریم(IV) هستند. تحت شرایط بهینه (pH برابر با 5، زمان تماس min 137.5، غلظت اولیهی g/l 237.5 محلول توریم(IV) و مقدار
جاذب g/l1.63) میزان جذب mg/g 128.82 براورد شد. دادههای سینتیکی با معادلهی سینتیکی درجهی دوم به خوبی برازش شدند. دادههای جذب نیز با همدمای لانگمویر در مقایسه با همدمای فروندلیچ و تمکین بهتر توصیف شدند. ظرفیت بیشینهی زیستجاذب برای جذب توریم(IV) با همدمای لانگمویر برابر mg/g 142.86 براورد شد. مقادیر
محاسبهشدهی پارامترهای ترمودینامیکی نشان داد که فرایند جذب توریم(IV) در شرایط کاری به کار گرفته شده، خودبهخودی و گرماگیر بوده است و سازوکار فیزیکی دارد.
تخلیص پودر فلورید لیتیم به روش ذوب منطقهای
صفحه 81-88
راحله خطیری؛ حیدر فریپور؛ حسین کلباسی؛ مجتبی اسماعیلنیا؛ زهرا درریز؛ بهزاد ارحامی؛ نوراله علی اکبری؛ اسماعیل جنگجو
چکیده به منظور دستیابی به بلورهایی با کیفیت بالاتر، استفاده از مواد اولیه با درجهی خلوص بالا، امری ضروری است که در این میان ذوب منطقهای یکی از روشهای دستیابی به این هدف است. در این روش، یک ناحیهی کوچک مذاب به آرامی در میان ناحیهی جامد حرکت میکند و ضمن عبور، سبب حذف ناخالصیها در طول مادهی منجمد، و یا توزیع مطلوب مواد حل شده در جامد میشود. تعداد، اندازه و طول مناطق ذوب نقش مؤثری در نتیجهی نهایی دارد. در این مقاله، ابتدا دستگاه خالصسازی منطقهای تجهیز شد، سپس کوره با سرعت mm/h-1 20 از پودر LiF که در بوتهی گرافیتی تحت خلأ قرار داشت، 7، 9 و 14 بار عبور داده، و پودر تخلیص شد. در نهایت میزان ناخالصیها از قبیل Fe، Ba قبل و بعد از خالصسازی منطقهای، با دستگاه آنالیز جفتشدگی القائی (ICP) بررسی شد.
مقایسهی غیرفعالسازی ویروس سندرم لکه سفید میگو به روش پرتوتابی الکترون و تیمار با فرمالین
صفحه 89-94
فرحناز معتمدی سده؛ محمد افشارنسب؛ مرضیه حیدریه
چکیده ویروس سندرم لکه سفید یکی از عوامل بیماریزای مهم در صنعت پرورش میگو است. این ویروس نه تنها در میگو بلکه در سایر
سختپوستان وجود دارد. نمونههای میگوی عفونی از جنوب ایران جمعآوری، و از نظر وجود ویروس سندرم لکه سفید با استفاده از آزمون
Nested PCR بررسی شدند. ویروس از میگوهای عفونی شده به روش سانتریفوژ و فیلتراسیون جداسازی، و در بدن خرچنگ دراز تکثیر داده شد. این ویروس از همولنف خرچنگ عفونی به روش شیب غلظت سوکروز و اولتراسانتریفوژ خالصسازی، و از راه مشاهده با میکروسکوپ الکترونی تأیید شد. تیتراسیون ویروس (دز کشندهی 50%) در پست لاروهای یک گرمی میگو ببری سبز در دورهی 8 تا 10 روزه انجام شد. غیرفعالسازی ویروس به روش پرتوتابی با استفاده از شتابدهندهی الکترون با انرژی MeV10 و تیمار با فرمالین انجام شد. دز کشندهی 50% ویروس زنده و ویروسهای پرتوتابی شده به روش کربر محاسبه، منحنی دز/ پایندگی با استفاده از نرمافزار Origin6 ترسیم، و ارزش D10 محاسبه شد. تیتر ویروس 105/4 دز کشندهی 50% در هر میلیلیتر،و دز بهینهی الکترون برای غیرفعالسازی این ویروس kGy 13 به دست آمد. این آنتیژن ویروسی پرتوتابی شده میتواند در آینده برای ارزیابی سیستم ایمنی میگو استفاده شود.