دوره و شماره: دوره 29، شماره 4 - شماره پیاپی 46، اسفند 1387، صفحه 1-75 

بررسی اولیه طراحی و ساخت مولد 90Sr/ 90Y برای مقاصد پزشکی هسته‌ای

صفحه 1-9

محمدحسین مجربی تبریزی؛ علیرضا خانچی؛ محمود فیروززارع؛ بهرام سلیمی؛ محمد دیلمی؛ احمد امراله ابهری

چکیده رادیوایزوتوپ 90Y بعنوان ایزوتوپ دختر 90Sr که محصول شکافت اورانیوم است در پزشکی هسته‌ای از لحاظ درمان برخی از تومورهای بدخیم حائز اهمیت می‌باشد. روشهای جداسازی 90Y از 90Sr عمدتاً شامل روش غشاء مایع، رسوبگیری، استخراج با حلال، روش تلفیق تبادل یون و استخراج با حلال و روش کروماتوگرافی تبادل یون می‌باشد. در این پژوهش از روش کروماتوگرافی تبادل یون استفاده شد که در آن برای فاز ساکن از رزین Dowex50Wx8 و برای فاز متحرک از سه شوینده: اگزالات آمونیوم، EDTA و سدیوم استات بهره گرفته شد. شرایط جداسازی این دو عنصر با استفاده از نمک‌های معمولی این عناصر شبیه‌سازی، سپس آزمایش‌ها در شرایط آکتیو انجام گرفت. برای تعیین دقیق مقادیر یونهای Sr+2و Y+3در آزمایش‌های شبیه‌سازی شده از دستگاه آنالیز عنصری نشری ICP-AES و برای ارزیابی آکتیویته نمونه‌های حقیقی، دستگاه شمارنده سنتیلاسیون مایع بکار گرفته شد؛ همچنین بر اساس شدت و نوع پرتوهای موجود در این ژنراتور، محاسبات بر روی برد ذرات، ضخامت چگالشی و ضخامت خطی مواد مختلف جهت تضعیف و به حداقل رساندن پرتوهای موجود انجام گرفت. با توجه به مقدار رزین مورد نیاز در این ژنراتور ستونهای ایمنی و اصلی طراحی و ساخته شدند.

نشاندارسازی، کنترل کیفی و پراکنش زیستی پادتن anti-CD20 با گالیوم-67

صفحه 10-17

امیررضا جلیلیان؛ لیلا میرصادقی؛ علیرضا خرمی؛ صدیقه مرادخانی؛ بهنام ناصریان؛ سعید دانشوری؛ نامی شادانپور؛ حسن قهرمان؛ رضا حاجی حسینی

چکیده در حال حاضر برخی پادتن‌های anti-CD20 به صورت ساده یا نشاندار شده با رادیوایزوتوپ‌ها در درمان لنفوم کاربرد دارند. به منظور تهیه فرم نشاندار رادیوایزوتوپی، مزدوج‌سازی پادتن به وسیله ماده دو عامله سنتز شده DOTA-NHS در آزمایشگاه نشاندارسازی مواد صورت گرفت. بررسی‌های کروماتوگرافی لایه نازک برای کنترل واکنش و در نهایت، کروماتوگرافی فیلتراسیون ژل برای جداکردن مواد اضافی با جرم مولکولی کمتر از پروتئین مزدوج انجام شد. رادیوایزوتوپ گالیوم-67 به صورت 67GaCl3 تولید شده در سیکلوترون کرج، برای نشاندارسازی کمپلکس حاصل بکار رفت و شرایط نشاندارسازی (از جمله دما، زمان و غلظت مواد) بهینه شدند. کنترل کیفی به وسیله کروماتوگرافی فیلتراسیون ژل و لایه نازک انجام گرفت. خلوص رادیوشیمیایی در حدود 95% تعیین شد. ماده نشاندار برای بررسی پراکنش زیستی به مدت 28 ساعت در موش صحرایی تجویز و پس از 24 ساعت تجمع کمپلکس در سیستم رتیکولواندوتلیال مانند کبد و طحال دیده شد.

مطالعه و بررسی تأثیر قدرت یونی بر ثابت پایداری کمپلکس‌های اورانیوم (VI) با اسید آمینه آسپارژین

صفحه 18-24

مجتبی امیری؛ محمد ربانی؛ فرخ قریب؛ مهدی طاهرنژاد جوزم

چکیده در این کار تحقیقاتی ثابت پایداری کمپلکس اورانیل- آسپارژین و ثابت‌های پروتونه شدن اسید آمینه آسپارژین در قدرت‌های یونی مختلف از پرکلرات سدیوم مورد بررسی قرار گرفته است. ثابت‌های تعادل با استفاده از ترکیبی از روش‌های اسپکتروفتومتری و پتانسیومتری در دمای ºC25، pH<3.5  و قدرت‌های یونی 1.0 -0.1 مول بر لیتر پرکلرات سدیوم به وسیلة روش برازش (fitting)، نشان داده شده است که یون اورانیل با اسید آمینه آسپارژین دو گونه کمپلکس تک هسته‌ای 1:1 و 1:2 به صورت UO2(HL)2+ و UO2(HL)22+ تشکیل می‌دهد. با توجه به داده‌های به دست آمده، معادله‌ای برای وابستگی قدرت یونی ثابت‌های تعادل ارائه گردید.

بررسی حساسیت سطح مقطع‌های نوترون در کربن و سرب با استفاده از کد محاسباتی MCNP و داده‌های تجربی

صفحه 25-32

اکبر پروازیان؛ مجتبی صادقی

چکیده از آنجا که مسایل ایمنی در فناوریهای هسته­ای از اهمیت بسزایی برخوردار است، داده­های هسته­ای که در طراحی نوترونیک سیستم‌های هسته‌ای بکار می­روند، بایستی از دقت لازم برخوردار باشند. از اینرو ارزشیابی و بهبود داده­های هسته­ای، همواره مورد توجه بوده است. در این کار هدف بررسی سطح مقطع‌های برهمکنش نوترون با دو ماده کربن و سرب و نهایتاً بهبود این داده­ها می­باشد. با توجه به امکانات موجود در مرکز تحقیقات و تولید سوخت هسته­ای اصفهان از بلوک‌های گرافیتی و سربی استفاده کرده‌ایم. در مرکز این دو ماده کربن و سرب،
چشمه Am-Be  قرار گرفت، سپس شار تجربی پشت این محیط­ها اندازه­گیری شد. توزیع شار به وسیلة کد محاسباتی MCNP محاسبه و با مقادیر تجربی آن مقایسه شد. مقایسه نتایج محاسباتی و تجربی نشان می‌دهد، ضرایب حساسیت برای کربن در انرژی‌های کمتر از MeV1 ناچیز ولی در انرژی‌های بالاتر، خاصه در 5 تا MeV6 حدود 5% است. همچنین ضرایب حساسیت سرب در انرژی‌های مختلف بین 0.2  تا 0.67 درصد تغییر می‌کند. سپس با استفاده از تعریف ضرایب حساسیت، مقادیر سطح مقطع این دو عنصر تغییر داده شد. در صورت وجود امکانات بیشتر برای آشکارسازی نوترون‌های سریع می­توان نتایج را در سایر گروه‌های انرژی نیز نشان داد.

اکتشاف ژئوشیمیایی رسوب‌های آبراهه‌ای اورانیوم در منطقه ناریگان استان یزد

صفحه 33-42

محمد یزدی؛ خالق خشنودی؛ محمد کاوند؛ علیرضا آشتیانی

چکیده منطقه ناریگان بر اساس تقسیم‌بندی مناطق ساختاری در منطقة ایران مرکزی واقع شده است.  قدیمی‌ترین سنگ‌های موجود در منطقه، مجموعة پیروکلاستیک پرکامبرین می‌باشد که توده‌های گرانیتی ناریگان با سن پرکامبرین (احتمالاً) به داخل آنها نفوذ کرده‌اند. جوان‌ترین سنگ‌های منطقه، آهک‌های کرتاسه است. سنگ‌های منطقه شامل سه گروه گرانیت ناریگان، ریولیت (کوارتز پورفیر) و ولکانیک‌های رسوبی می‌باشند. یک سری دایک‌های بازیک نیز درون این سنگ‌های گرانیتی و ریولیتی نفوذ کرده‌اند. به منظور اکتشاف کانی‌سازی اورانیوم در این منطقه مطالعة اکتشافات ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه‌ای و رادیومتری بر مبنای اکتشافات ژئوشیمیایی قبلی در مقیاس 1:100000 انجام گرفت که در این مقاله به نتایج اکتشافات ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه‌ای پرداخته می‌شود. در برداشت‌های ژئوشیمیایی این منطقه، طراحی شبکه نمونه‌برداری با توجه به میزان گسترش شبکه آبراهه‌ای، سنگ‌شناسی، دگرسانی و ویژگی‌های تکتونیکی صورت گرفت. تعداد نمونه‌برداریهای ژئوشیمیایی 2 الی 3 نمونه در هر کیلومتر مربع بود. این مطالعات در وسعتی حدود 40 کیلومتر مربع با مقیاس 1:20000 صورت گرفت. در مجموع 121 نمونه ژئوشیمی از رسوبات منطقه برداشت شد. نمونه‌های برداشت شده از رسوبات آبراهه‌ای برای عناصر As، Th، U، Mo، Pb، Zn، Cu، Fe، Co، Ni، Sr، Ce تجزیه شدند. دقت تجزیه‌ها محاسبه و پس از حصول اطمینان، داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در نهایت تلفیق داده‌های حاصل از ژئوشیمی و رادیومتری صورت گرفت و مناطق‌ دارای پتانسیل بالا بصورت سه مجموعه آنومالی معرفی شدند.

تولید و نشاندارکردن رادیوداروی رنیوم-186و 188 به وسیله HEDP با استفاده از هدف رنیوم طبیعی و بررسی توزیع بیولوژیکی آن در موشها

صفحه 43-49

لیلا مقدم بنائم؛ سعید ستایشی؛ محمد قنادی مراغه؛ سیدجواد احمدی؛ رضا قلی پور؛ محمدعلی فیروز زارع؛ سیدمحمد مزیدی؛ سیدحسن میرفلاح

چکیده در این کار پژوهشی تولید رنیوم-186و 188 برای استفاده در پزشکی هسته‌ای در رآکتور تحقیقاتی تهران به همراه نشاندارکردن رنیوم با HEDP (Hydroxy ethilidene diphoshponate) بررسی شده و رادیوداروی تولید شده به موشها تزریق و توزیع بیولوژیکی آن در اعضاء مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بدست آوردن این رادیوایزوتوپ‌ها از رنیوم طبیعی با درجه خلوص %99.9  ساخت شرکت Merck به منظور پرتودهی در رآکتور تهران استفاده شد. چندین بار پرتودهی در موقعیت‌های مختلف رآکتور که انجام آزمایش در آنها امکان‌پذیر بود، صورت گرفت و بهترین نتیجه بعد از 5 روز پرتودهی با آکتیویته ویژه mCi/mg470 به دست آمد. این پروژه در سه مرحله به اجرا درآمد. در مرحله اول پرتودهی رنیوم طبیعی در رآکتور، سپس اجرای فرایند شیمیایی جهت ساخت اسیدپرهنیک (HReO4) انجام شد که در این مرحله بهره‌وری فرایندی %95.11  برای به دست آوردن آکتیویته نهایی اسیدپرهنیک بدست آمد. در مرحله دوم نشاندارکردن پرهنات توسط لیگاند HEDP مورد بررسی قرار گرفت. در شرایط آزمایشگاهی انجام شده خلوص رادیوشیمیایی به طور میانگین %97.57  بدست آمد. سپس توزیع بیولوژیکی این رادیودارو در موشها مورد بررسی قرار گرفت و درصد دز جذبی بر گرم (%ID/g) در استخوان‌ها در 4 و 24 و 48 ساعت پس از تزریق به ترتیب 1.007 ، 0.89 و 0.58  اندازه‌گیری شد و این نتایج نشان داد که بیشینه دز جذبی در استخوان‌ها جذب شده است.

مطالعه جریان گاز UF6 با استفاده از اریفیس و شیرسوزنی تحت شرایط خلاء متوسط و بررسی پارامترهای مؤثر بر آن

صفحه 50-58

ضحی وطنی؛ سیدجابر صفدری؛ حسین ابوالقاسمی؛ رضا عروج

چکیده در تأسیسات هسته­ای معموﻻً عملیات غنی­سازی تحت شرایط خلاء بالا و متوسط انجام می­شود. اندازه­گیری دبی گاز UF6 به صورت خوراک یا محصولات غنی ­شده و تهی ­شده یکی از پارامترهای مهم و اساسی در هنگام راه­اندازی و تولید می­باشد. در این تأسیسات از اریفیس برای اندازه­گیری دبی جرمی گاز UF6 در محدوده gr/hr80-10 استفاده می­شود. به سبب پایین بودن محدوده فشار و دبی، اندازه­گیری دبی از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مطالعه چگونگی اندازه­­گیری دبی جریان در لوله­ها و عوامل مؤثر بر آن به وسیله اریفیس و شیرسوزنی مورد بررسی قرار گرفته ­است. برای ایجاد دبی­های مختلف جریان گاز از اریفیس‌هایی با قطرهای مختلف و تغییر فشار ورودی استفاده می‌شود. در بررسی­های انجام شده مشاهده شده ­است که برای یک اریفیس با قطر روزنه مشخص، افزایش فشار ورودی باعث افزایش دبی جریان شده و برای یک دبی ثابت افزایش فشار ورودی منجر به کاهش قطر روزنه اریفیس می­شود. افزایش اختلاف فشار بالادست و پایین‌دست اریفیس، باعث افزایش دبی جریان تا یک حد معین، می­شود. از آنجایی که در کلیه تست‌های شیرسوزنی، نسبت فشار خروجی به فشار ورودی کمتر از مقدار 0.5926 بوده، لذا خطی شدن منحنی تغییرات دبی جرمی برحسب فشار ورودی در یک سطح مقطع ثابت می‌تواند بعنوان تأییدی بر تبعیت داده‌های آزمایشگاهی موجود از رابطه جریان شوک به شمار آید. همچنین بررسی تغییرات دبی جرمی در حالت‌های مختلف شیر نشان می‌دهد که با باز شدن شیر، تغییرات دبی با افزایش فشار ورودی و افزایش اختلاف فشار، شدت بیشتری پیدا می­کند.

محاسبه و تعیین فرکانس‌های طبیعی محفظه حمل و نقل سوخت تازه نیروگاه اتمی بوشهر به وسیله نرم‌افزار ANSYS®10.0

صفحه 59-64

یوسف صدیق؛ سیدابوالفضل عظیم فر

چکیده حمل سوخت تازه نیروگاه اتمی بوشهر توسط محفظه‌های ویژه‌ای انجام می‌گیرد. این محفظه‌ها نسبت به هر گونه ارتعاش و ضربه مقاوم بوده و در مراحل مختلف حمل مانع از آسیب‌دیدگی سوخت می‌گردند. انجام تحلیل‌های دینامیکی محفظه حمل، تحت تأثیر نیروهای دینامیکی وارد بر آن مستلزم تحلیل‌های ارتعاشی محفظه است. نتیجه این تحلیل‌ها منجر به مشخص شدن مُدهای ارتعاشی و مقادیر فرکانس‌های طبیعی این محفظه خواهد شد. این محفظه‌‌ها بایستی به گونه‌ای طراحی گردند تا حد ممکن از محدوده فرکانس تشدیدشان دور باشند، نوسانات در محدوده فرکانس طبیعی هر سازه، موجب افزایش دامنه نوسانی آن سازه شده و خطر از هم پاشیدگی آنرا بطور چشمگیری افزایش می‌دهد. تحلیل‌های ارتعاشاتی به منظور تعیین مقادیر فرکانس‌های طبیعی سازه‌ها و شکل مُدهای آنها در فرکانس‌های مزبور انجام می‌گیرند. مقدار فرکانس طبیعی هر سازه بستگی به شکل، جنس و تکیه‌گاههای آن سازه دارد. از طرف دیگر مقدار بار وارده و نوع آن نیز می‌تواند در مقدار فرکانس طبیعی مؤثر باشد. در این تحقیق محفظه حمل سوخت تازه نیروگاه اتمی بوشهر توسط نرم‌افزار ANSYS®10.0 شبیه‌سازی شده و ده مُد ارتعاشاتی به همراه فرکانس‌های طبیعی این محفظه‌ها محاسبه شده است.

بررسی صفات عملکرد و زودرسی در موتانت‌های گلرنگ در شرایط عادی آبیاری و تنش خشکی

صفحه 65-69

کامران مظفری؛ علی اکبر اسدی؛ مسعود رحیمی

چکیده گلرنگ گیاهی یکساله از خانواده گل کاسنی Asteraceae با نام علمی Carthamus tinctorius، به عنوان یک گیاه روغنی و علوفه‌ای دارای مصارف گوناگون است که در شرایط آبی و دیم قابل کشت می‌باشد. در این تحقیق بذرهای پرتوتابی شده رقم پاییزه زرقان 279 به وسیلة اشعه گاما با دزهای 80، 100، 150 و 200 گری تا نسل 2M در شرایط معمولی زراعی کشت و از نسل 2M تا 5M در دو شرایط عادی آبیاری و تنش خشکی کشت و گزینش برای صفات موردنظر انجام گرفت. بررسی صفات در لاین‌های موتانت نشان داد که در صفات عملکرد، روز تا غنچه‌دهی، روز تا آغاز گلدهی، روز تا 50% گلدهی، روز تا رسیدن و فاصله از روز غنچه‌دهی تا رسیدن دانه در هر دو شرایط آبی و تنش، اختلافات معنی‌دار در سطح 1% وجود داشت. درصد روغن در هر دو شرایط کشت اختلاف معنی‌داری بین موتانتها نشان نمی‌داد.

Biosorption of Strontium from Aqueous Solution by the New Strain of Bacillus sp. Strain GT-83

صفحه 70-75

چکیده An attempt was made to isolate bacterial strains capable of removing strontium biologically. In this study ten different water samples collected from Neydasht spring in the north of Iran and then the bacterial species were isolated from the water samples. The initial screening of a total of 50 bacterial isolates resulted in selection of one strain. The isolated strain showed a maximum adsorption capacity with 55mg strontium/g dry wt. It was tentatively identified as Bacillus sp. according to the morphological and biochemical properties, and called strain GT-83. Our studies indicated that Bacillus sp. GT-83 is able to grow aerobically in the presence of 50mM SrCl2, but its growth was inhibited at high levels of strontium concentrations. The biosorption capacity of Bacillus sp. GT-83 depends strongly on the pH solution. Hence the maximum strontium sorption capacity of Bacillus sp. GT-83 was obtained at pH 10, independent of absence or presence of MgCl2 of different concentrations. Strontium-salt biosorption studies were also performed at this pH values. The equilibrium biosorption of strontium was elevated by increasing the strontium concentration, up to 250mg/l for Bacillus sp. GT-83. The maximum biosorption of strontium was obtained at temperatures in the range of 30-35˚C. The Bacillus sp. GT-83 biosorbed 97mg strontium/g dry wt at 100mg/l initial strontium concentration without MgCl2. When MgCl2 concentration increased to
15%(w/v), these values dropped to 23.6mg strontium/g dry wt at the same conditions. Uptake of strontium within 5 min of incubation was relatively rapid and the absorption continued slowly thereafter.