دوره و شماره: دوره 31، شماره 2 - شماره پیاپی 52، شهریور 1389، صفحه 1-86 

ارایه‌ی یک روش برای اندازه‌گیری HF خروجی از تله‌های شیمیایی تحت شرایط خلاء در تأسیسات غنی‌سازی اورانیم

صفحه 1-6

کیانوش کریم‌پور؛ سیدجابر صفدری؛ سیدمحمدعلی موسویان

چکیده جریان عبوری از تله‌های شیمیایی در فرایند غنی‌سازی اورانیم هگزافلورید، شامل مخلوطی از گازهای سبک، هیدروژن فلورید و اورانیم هگزافلورید است. برای اطمینان از عملکرد درست تله‌های شیمیایی، عدم اشباع جاذب، میزان جذب مناسب و در حد مجاز بودن غلظت اورانیم هگزافلورید و هیدروژن فلورید خروجی از سیستم لازم است از این جریان در فواصل زمانی معین نمونه‌گیری شود. ولی با توجه به پیوستگی فرایند جذب و تحت خلاء بودن سیستم، امکان انجام نمونه‌گیری‌های عادی میسر نمی‌باشد. در این مقاله با فرض عدم وجود اورانیم هگزافلورید در خروجی تله‌های شیمیایی یک سیستم نمونه‌گیری برای نمونه‌برداری از خروجی تله‌های شیمیایی پیشنهاد شده و پارامترهای مؤثر بر افزایش دقت نمونه‌گیری بهینه شده‌اند. براین اساس زمان و فشار مورد نیاز برای نمونه‌گیری (به عنوان مهم‌ترین پارامترهای نمونه‌گیری) تخمین زده شده و سپس مقادیر بهینه‌ی آن‌ها مشخص شده است.

مدل‌سازی ریاضی و مطالعه‌ی عملکرد رآکتور دوار تولید دی‌اکسید اورانیم

صفحه 7-22

جواد مشیدی؛ امیر رحیمی؛ غلامرضا جهانفرنیا

چکیده در این تحقیق عملکرد رآکتور دوار تولید دی‌اکسید اورانیم (2(UO از تتراآمونیم اورانیل کربنات (AUC) مورد مدل‌سازی ریاضی قرار گرفته است. بدین منظور معادلات حاکم شامل معادلات پایستگی جرم جزیی و کلی مربوط به اجزای جامد و گازی موجود در رآکتور، و معادلات موازنه‌ی انرژی برای فازهای جامد و گاز بر مبنای قوانین پایستگی استخراج گردیده و این معادلات همراه با معادلات مربوط به محاسبه‌ی شرایط هیدرودینامیکی رآکتور، خواص ترموفیزیکی مواد موجود در رآکتور و مدل سینتیکی مربوط به روش عددی حل گردیده‌اند. با توجه به عدم تطبیق روابط سینتیکی ارایه شده در منابع و مراجع مورد استناد با نیازهای مدل‌سازی صورت گرفته، یک مدل سینتیکی جدید برای مدل‌سازی واکنش‌های موجود در رآکتور ارایه گردیده است. نتایج حاصل از مدل با نتایج و روند مورد انتظار، بر مبنای اصول کلی علم مهندسی شیمی و مشاهدات و داده‌های تجربی مربوط به یک واحد عملیاتی موجود مورد مقایسه قرار گرفته و روند صحیح پاسخ‌های مدل مورد تأیید قرار گرفته است.

ساخت و توسعه‌ی نوعی دزیمتر شیمیایی بر پایه‌ی پلی‌مر جامد رادیوکرومیک و ارزیابی پاسخ آن در برابر فوتون‌های پرانرژی دستگاه پرتودرمانی

صفحه 23-29

احمد مستعار؛ بیژن هاشمی؛ محمدحسن زحمتکش؛ سیدمحمودرضا آقامیری؛ سیدربیع مهدوی

چکیده با پیشرفت‌های اخیر در پرتودرمانی، لزوم تهیه‌ی دزیمترهایی که بتوانند توزیع دز را به صورت سه‌بعدی اندازه‌گیری کنند آشکارتر شده است. در حال حاضر ژل‌های حساس به تابش، به کمک روش‌های تصویربرداری، امکان اندازه‌گیری توزیع سه‌بعدی دز را فراهم آورده‌اند. اما این روش دارای محدودیت‌هایی است. پلی‌مر جامد رادیوکرومیک PRESAGE، ماده‌ی جدیدی برای دزیمتری سه‌بعدی است که تحت تابش پرتوهای یوننده، پاسخ کرومیکی از خود نشان می‌دهد و مزیت‌هایی بر دیگر روش‌های ژل دزیمتری دارد. در این مطالعه حساسیت، خطی بودن و پایداری پاسخ این دزیمتر به ازای غلظت‌های مختلفی از ماده‌ی فعال‌کننده و رنگ‌دانه، مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، ابتدا دزیمترهای PRESAGE با ترکیبات مختلف ساخته شده و تحت تابش پرتوهای گامای کبالت-60 در محدوده‌ی دز صفر تا 50 گری قرار گرفتند. سپس تغییرات جذب اپتیکی دزیمترها توسط اسپکتروفوتومتر تا 14 روز پس از پرتودهی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که افزایش غلظت فعال‌کننده منجر به افزایش حساسیت و کاهش پایداری پاسخ این نوع دزیمتر می‌شود. علاوه بر این، مشاهده شد که پاسخ دزیمتر با ضریب همبستگی خوبی (بزرگ‌تر از 0.99) خطی می‌باشد.

جذب یون‌های فلزی روی مبادله‌کننده‌های سنتزی هیبرید آلی- معدنی پلی‌اکریلونیتریل- تیتانیم تنگستو فسفات

صفحه 30-39

امیر حیدری؛ سیدجواد احمدی؛ محمدرضا اسدی؛ فرید اصغری‌زاده؛ پرویز اشتری

چکیده در این تحقیق دو مبادله‌کننده‌ی آلی- معدنی، پلی‌اکریلونیتریل- تیتانیم تنگستوفسفات، با نسبت‌های مولی مختلف تولید شد. این مبادله‌کننده‌های یونی با استفاده از روش‌های طیف‌سنجی مادون قرمز، پراش پرتو ایکس، تجزیه‌ی گرمایی، میکروسکوپ الکترونی روبشی و تجزیه‌ی عنصری شناسایی و ظرفیت تبادل کاتیونی آن‌ها به روش پیوسته (ستونی) اندازه‌گیری شد. مطالعات ضریب توزیع برای یون‌های فلزی به روش ناپیوسته انجام شد و با استفاده از این مبادله‌کننده‌ها جداسازی یون‌های فلزی به روش ستونی صورت گرفت.

تولید، کنترل کیفی و بررسی توزیع زیست‌شناختی رادیوداروی Y-EDTMP90 بر روی موش‌های صحرایی

صفحه 40-43

روح‌اله عادلی؛ محمد قنادی مراغه؛ مجتبی شمسایی زفرقندی؛ علی بهرامی‌سامانی؛ بهرام سلیمی

چکیده تسکین درد ناشی از متاستازهای استخوان یکی از چشم‌اندازهای علم پزشکی است. از میان روش­های متعدد موجود، استفاده از رادیونوکلیدها بسیار کارساز بوده است. یکی از این رادیونوکلیدها، ایتریم- 90 Y)90) به همراه ترکیب شیمیایی EDTMP است. یکی از روش‌های تولید رادیونوکلید Y90، فعال‌سازی نوترونی Y89 می‌باشد. این رادیونوکلید گسیلنده‌ی خالص بتا با نیم- عمر مناسب و انرژی بالا بوده و مورد توجه پزشکی هسته‌ای برای کاربردهای درمانی می‌باشد. در این کار تحقیقاتی، Y90 از طریق پرتودهی پودر ایتریم دی‌اکسید تولید و با افزودن لیگاند EDTMP، کمپلکس Y-EDTMP90 در دمای محیط تشکیل گردید. خلوص رادیوشیمیایی با استفاده از روش ITLC و خلوص رادیونوکلیدی با استفاده از شمارگر سوسوزن مایع بررسی شد. سپس توزیع زیست‌شناختی رادیودارو، روی اندام‌های مختلف موش‌های صحرایی بررسی گردید. نتایج نشان داد که پس از گذشت حدود یک نیم- عمر از زمان تزریق رادیودارو، عمده انباشت رادیودارو در استخوان مشاهده می‌شود، در حالی که در دیگر اندام‌ها، کاهش رادیوداروی تجمع یافته مشاهده شد.

تأثیر پرتو گاما بر آلودگی‌های باکتریایی و خواص حسی میگوی سفید منجمد هندی

صفحه 44-48

فرحناز معتمدی‌سده؛ رضا افشاریان؛ حمیدرضا ذوالفقاریه؛ مجید نیکبخت؛ سیدکمال‌الدین شفایی؛ مسعود ایازی؛ هادی فتح‌الهی؛ اکبر محرمی؛ محمد بابایی

چکیده میگو یکی از محصولات صادراتی مهم کشور است که از نظر تغذیه و اقتصادی مهم می‌باشد. به دلیل فاسد شدن سریع این محصول، استفاده از روشی که بتواند بدون ایجاد اثرات منفی کنترل آلودگی‌های میکروبی این محصول را امکان‌پذیر سازد، بسیار حایز اهمیت است. در این کار تحقیقاتی، پرتودهی محصول میگوی استان هرمزگان به منظور کنترل آلودگی‌های میکروبی آن انجام شد. نمونه‌های مورد آزمایش از کارگاه‌های فرآوری و بسته‌بندی میگو در بندرعباس و هم‌چنین از مزارع پرورش میگو در استان هرمزگان تهیه شده و به صورت منجمد به آزمایشگاه میکروب‌شناسی پژوهشکده کشاورزی، پزشکی و صنعتی کرج انتقال داده شد. آن‌گاه، آلودگی‌های باکتریایی میگو به لحاظ تعداد باکتری‌های مزوفیل هوازی، استافیلوکوکوس آرئوس، و کلی‌فرم‌ها، تعیین وجود یا عدم وجود ویبریوپاراهمولیتیکوس و سالمونلا مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌ها تا دزهای مختلفی پرتودهی شده و آلودگی‌های باکتریایی نمونه‌ها مجدداً بررسی گردید. بنابراین دز مطلوب برای کاهش این آلودگی‌ها و به ویژه برای از بین بردن آلودگی باکتریایی ویبریوپاراهمولیتیکوس در میگوی فرآوری شده و فرآوری نشده، برابر 2 کیلوگری تعیین گردید. بررسی آلودگی‌های باکتریایی میگو پرتودهی نشده و پرتودهی شده پس از یک سال نشان داد که دز 2 کیلوگری پرتو گاما به خوبی این آلودگی‌ها را کنترل نموده و باکتری ویبریوپاراهمولیتیکوس را نیز از بین می‌برد. چهار نوع بسته‌بندی متفاوت (Pet.pe-Pp.Pe-Bopp-Pe.20) برای نگه‌داری نمونه‌های میگو به مدت یک سال و در دمای ºC18- با تکیه بر خواصی چون رنگ، بو، بافت، طعم میگو و شکنندگی و دوخت‌پذیری بسته‌بندی بررسی گردید. بسته‌بندی Pet.pe برای نگه‌داری میگو پرتودهی شده در دمای انجماد و به مدت 12 ماه به لحاظ جنس مناسب تشخیص داده شد ولی برای میگوی پرتودهی نشده جنس بهتر، از آنِ بسته‌بندی Pp.pe می‌باشد.

پیش‌فرآوری کانسار اورانیم آنومالی 5 ساغند با استفاده از روش‌هاس ثقلی

صفحه 44-48

سعید علمدار میلانی؛ هادی حمیدیان

چکیده کانسارهای عیار پایین، قبل از عملیات فرآوری نهایی نیازمند عملیات پیش‌فرآوری می‌باشند. این عملیات به ویژه در مورد کانسارهای اورانیم و طلا، که به صورت طبیعی با عیار پایین در پوسته­ی زمین تشکیل می­شوند، صادق است. در این کار پژوهشی چگونگی افزایش عیار اورانیم کانسار آنومالی 5 ساغند با استفاده از روش­های جداسازی ثقلی بررسی ‌شده است. مطالعه­ی کانی‌شناسی و میکروسکوپی و تجزیه­ی عنصری با استفاده از تکنیک XRF نشان داد که کانی حاوی اورانیم این ناحیه دیویدیت با عیار متوسط 300 میلی‌گرم در کیلوگرم (ppm) می‌باشد. این کانسار هم­چنین حاوی ترکیبات دیگری چون 2SiO، CaO، 3O2Fe، 2TiO و مقادیر مناسبی از ترکیبات خاکی­های نادر مانند Ce، La و عناصری مانند Sr، Th و Zr می­باشد. اولین مرحله­ی عملیات پیش‌فرآوری، آزادسازی اورانیم می­باشد. برای دست­یابی به درجه­ی آزادی مطلوب، نمونه‌ها ابتدا با استفاده از سنگ‌شکن فکی و استوانه­ای و سپس با استفاده از آسیای میله­ای و گلوله‌ای خرد شدند. سپس محصول آسیا به وسیله­ی سرندهای آزمایشگاهی به شش دسته تقسیم شد. خروجی هر یک از سرندها پس از شستشو با آب، به وسیله­ی میز لرزان تغلیظ گردید. نتایج حاکی از افزایش میزان عیار اورانیم تا 4463 میلی‌گرم برکیلوگرم (تا 15 برابر مقدار اولیه) و هم­چنین افزایش عیار خاکی­های نادر می­باشد.

بررسی کاهش مولیبدن موجود در محلول فروشویی اورانیم با استفاده از زغال فعال در کارخانه‌ی بندرعباس

صفحه 54-59

احمد غدیری؛ ناصر نوذری؛ شیوا مقتدری

چکیده برای بررسی امکان کاهش مقادیر مولیبدن موجود در محلول فروشویی اورانیم تا حد استاندارد، آزمایش‌های جذب با استفاده از چند نوع زغال فعال انجام شد. با بهینه‌سازی پارامترهای مؤثر بر جذب مولیبدن توسط زغال فعال، 83.59%  مولیبدن موجود در محلول فروشویی با زغال فعال نوع Norit PK 0.25-1 جذب شد. از آن جایی که شرایط مطلوب در آزمایش جذب مولیبدن، کم‌ترین میزان جذب اورانیم می‌باشد، با انجام آزمایش‌های بهینه‌سازی مقدماتی، میزان جذب اورانیم توسط زغال فعال به 2.74%. کاهش یافت.

محاسبه‌ی آهنگ دز تابش‌های گسیلیده از سیلندر مدل 30B محتوی 6UF طبیعی

صفحه 60-66

مهدی وفابخش؛ عباس رحیمی؛ امیرحسین طاهری‌زاده ساغند؛ حمزه هواسی

چکیده آهنگ دز یکی از پارامترهای مهم در کنترل پرتوگیری شغلی و کنترل پرتوگیری عامه‌ی مردم در نتیجه‌ی حمل و نقل، انبارداری و کار با مواد پرتوزا است (یکی از مواد پرتوزای مورد استفاده در صنعت غنی‌سازی هگزافلورید اورانیم است که برای نگه‌داری و جابه‌جایی آن از مخازن مخصوصی از جنس کربن استیل استفاده می‌شود). در این کار پژوهشی، آهنگ دز جذبی از پرتوهای گسیلیده از سیلندر مدل 30B محتوی 6UF طبیعی توسط کد کامپیوتری MCNP4C محاسبه شده و با نتایج تجربی مقایسه گردیده است. آهنگ دز به عواملی هم‌چون میزان محتویات سیلندر، طول عمر ماده، طیف انرژی پرتوهای گسیلیده، هندسه و درصد غنا و غیره بستگی دارد. سازگاری بسیار خوب نتایج تجربی و محاسبه، حاکی از آن است که فرضیات استفاده شده منطقی بوده و از آن‌ها می‌توان برای شبیه‌سازی سیستم‌های بزرگ‌تر مانند انبار سیلندر، سیستم حمل و نقل و غیره برای تعیین زمان مجاز مواجهه با مخزن و کنترل پرتوگیری استفاده کرد. این کار به صورت تجربی در شرکت کالا الکتریک انجام شده است.

تعیین شرایط بهینه‌ی تهیه‌ی کمپلکس Ga-Oxine67 برای نشان‌دارسازی سلول‌های سفید خون

صفحه 67-71

امیررضا جلیلیان؛ آریندخت وکیلی؛ سونا نظری؛ فاطمه بلوری نوین؛ سعید رجبی فر

چکیده هدف از انجام این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر تهیه‌ی کمپلکس Ga-oxine67 برای مقاصد نشان‌دارسازی گلبول‌های سفید خون می‌باشد. Ga67 تولید شده در سیکلوترون (MeV30) پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی کرج از طریق بمباران پروتونی هدف روی غنی شده و با استفاده از واکنش Ga67 (n2p,)Zn68 به شکل 3GaCl67 در شرایط بهینه برای تهیه‌ی کمپلکس Ga-oxine67 به کار گرفته شد. مخلوطی از μl3 از 3GaCl67 با فعالیت μCi200 و μl100 از محلول اتانولی اکسین mg/ml1 تبخیر شده و در مجاورت بافر استات با 5.5=pH به مدت 1 ساعت در دمای ºC25 واکنش داده شد. ITLC(1) با فاز متحرک آمونیم استات 10%+ متانول (1:1) و کاغذ واتمن انجام و فعالیت با استفاده از دستگاه RTLC scanner (AR-2000) با هدف کنترل کیفی خوانده شد. در این شرایط خلوص رادیوشیمیایی %95.18  و فعالیت ویژه‌ی GBq/mmol1432 حاصل شد. سپس تخلیص گلبول‌های سفید خون تازه تهیه شده از داوطلبان انسانی و نشان‌دارسازی آن در دمای 37 درجه انجام شد. Ga-oxine67 به دلیلِ چربی دوستی و گسیل پرتوهای گاما مناسب می‌تواند ماده‌ای ارزان و قابل دسترس برای مقاصد نشان‌دارسازی سلول‌های خونی، بنیادین و هم‌چنین موجودات ذره‌بینی باشد.

تشخیص پرتودیدگی گوشت مرغ با اندازه‌گیری ارتو-تیروزین با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا و آشکارسازی فلوئورسانس

صفحه 72-79

فریدون افلاکی؛ علی روزبهانی؛ مریم صلاحی نژاد

چکیده ارتو- تیروزین به عنوان معیاری برای تشخیص مواد غذایی سرشار از پروتئین پرتودهی شده پیشنهاد شده است. در این کار تحقیقاتی، اندازه‌گیری ارتو- تیروزین با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) و آشکارسازی فلورسانس با قابلیت تعیین کمّی ng0.1 ارتو- تیروزین انجام شده است. این روش شامل یخ‌زدن و خشک کردن نمونه، هیدرولیز اسیدی و جداسازی از طریق HPLC است. با استفاده از ستون Spherisorb ODS2 امکان جداسازی خط مبنای ارتو- تیروزین از ناخالصی‌ها فراهم گردید. با اندازه‌گیری ارتو- تیروزین در نمونه‌های ران و سینه‌ی مرغ نشان داده شد که مقدار تشکیل شده‌ی آن در نمونه‌ها متناسب با دز پرتودهی بوده ولی به دلیل آن که مقدار ارتو- تیروزین اندازه‌گیری شده در نمونه‌های پرتودهی نشده متغیر بود (0.15-0.42 µg/g)، این روش می‌تواند تنها برای شناسایی نمونه‌های مرغ پرتودهی شده با kGy4 و بالاتر به کار رود. با توجه به افزایش خطی ارتو- تیروزین تشکیل شده در نمونه‌های پرتودهی شده تا kGy50، این روش به خصوص برای شناسایی نمونه‌های پرتودهی شده در دزهای غیرمجاز بالا مناسب است.

Nuclear Radiations Induced Change in Thermal and Structural Properties of 2-}[4-(2-HydroxyBenzylideneamino) Phenylimino] Methyl{ Phenol (PAM) Schiff Base

صفحه 80-86

H.G. Mohammadi؛ R Khodabakhsh؛ A. Hassanzadeh Hassanzadeh

چکیده The variation of thermal and structural properties of 2-{[4-(2-hydroxybenzylideneamino) phenylimino]methyl}phenol (PAM)Schiff base were studied using differential scanning calorimetry (DSC) and powder X-ray diffraction techniques before and after fast neutron (1.050 and 1.740kGy), beta (11.01Gy) and gamma (453.0Gy) irradiations. Under fast neutron irradiation, the melting and decomposition enthalpies and temperatures were changed with increasing the irradiation time. The kinetic parameters were calculated using both model free isoconversional and Kissinger analysis methods. Gamma irradiation showed similar effectonstructural and thermal properties.