آمار سایت


تعداد دوره‌ها 39
تعداد شماره‌ها 112
تعداد مقالات 1,263
تعداد نویسندگان 2,672
تعداد مشاهده مقاله 902,813
تعداد دریافت فایل اصل مقاله 359,032
نسبت مشاهده بر مقاله 714.82
نسبت دریافت فایل بر مقاله 284.27
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده 1,142
درصد پذیرش 29%
زمان پذیرش (روز) 92
تعداد پایگاه های نمایه شده 16
تعداد داوران 897

 

مجله علوم، مهندسی و فناوری هسته‌ای نشریه‌ای با دسترسی باز (به متن مقالات) است که به‌صورت فصلنامه منتشر می‌شود و از سیاست داوری تخصصی دو سو ناشناس در بررسی مقالات استفاده نموده و یافته‌های پژوهشی در حوزۀ «علوم هسته‌ای» را در محورهای موضوعی نشریه منتشر می‌کند. در این نشریه برای ارسال‌، داوری و چاپ مقاله از نویسندگان هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای صاحب امتیاز مجله علوم، مهندسی و فناوری هسته‌ای است و گروه دبیران را منصوب می‌کند. این نشریه در بررسی و انتشار مقالات علمی از اصول و معیارهای کمیتۀ اخلاق نشر (COPE) پیروی می‌­نماید. تمامی مقالات ارسالی از طریق نرم‌افزار قابل اعتماد همیاب از نظر تشابه بررسی می‌شوند تا ازاصالت آن‌ها اطمینان حاصل شود. سپس توسط داوران بین‌المللی با دقت مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. (مطالعۀ بیشتر ...)

مجله علوم، مهندسی و فناوری هسته‌ای در جدیدترین ارزیابی کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای چهارمین سال پیاپی موفق به اخذ رتبۀ «الف» در سال 1403 گردید.

این نشریه با همکاری انجمن هسته‌ای ایران منتشر می شود. (تفاهم‌نامه با انجمن هسته‌ای ایران)

      

 

مطالعه پارامترهای انتقال جرم و شناسایی مرحله کنترل‎کننده فرایند تبادل یونی سریم و ایتریم در ستون بستر ثابت

صفحه 1-11

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1797.2108

امین ایلدرآبادی؛ فاضل ضحاکی فر؛ مریم خواجه نوری؛ احمد غدیری

چکیده در این مطالعه فرایند تبادل یونی سریم و ایتریم با استفاده از رزین 8W-X50Dowex  بررسی و رفتار منحنیهای نمودار شکست گزارش شد. درصد تبادل یونی برای Ce(III) و Y(III) بهترتیب برابر با 93/73­% و 70­% بود. جهت محاسبه مؤلفههای انتقال جرمی مدلسازی ریاضی انجام شد. مکانیسم‌های مقاومت انتقال جرم مختلف نظیر مقاومت نفوذ فیلمی، نفوذ درون‌­ذرهای و پراکندگی محوری و همچنین تقریبهای دیگر انتقال جرم توسط مدل نیروی محرکه خطی (LDF) بررسی شدند. بررسیها نشان داد که مقاومت نفوذ درون‌­ذرهای بیشترین سهم را در فرایند تبادل یونی عناصر نادر سریم و ایتریم داشته است (Rfaxint). نفوذ درون‌­ذرهای یعنی مرحله دوم از مکانیسم کلی تبادل یونی به عنوان مرحله کنترلکننده فرایند شناخته شد. همچنین عدد بایوت برای Ce(III) و Y(III) بزرگ­‌تر از 30 بود که نشان داد مرحله کنترلکننده نرخ فرایند تبادل یونی، انتشار درون‌­ذره‎‎ای است. بدین‌­ترتیب صحت بررسیهای انجام شده تأیید شد. عدد پکلت نیز به خوبی با شیب منحنیهای پیشرفت مطابقت داشت.

تهیه، کنترل کیفی و بررسی توزیع زیستی رادیوداروی I-MIBG123

صفحه 12-20

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1796.2106

سعید رجبی فر؛ محمد میرزایی؛ محمد رحیمی؛ سمیه رسولی گرمارودی؛ حسن یوسف نیا

چکیده رادیونوکلید ید-123 در اثر بمباران هدف گاز زنون-124 و با استفاده از پروتون‌های با انرژی 5/28 مگاالکترون­ولت در شتاب‌­دهنده سیکلوترون تولید گردید. پس از انجام مراحل کنترل کیفی، رادیونوکلید ید-123 با خلوص بیش از 99­% و با غلظت اکتیویته 2/0 ± 47/8 گیگابکرل بر میلی‌لیتر) جهت نشان­دارسازی ترکیب شیمیایی MIBG استفاده شد. کنترل کیفی ترکیب نشان­دار، با استفاده از روش رادیوکرماتوگرافی لایه نازک و فاز متحرک استیک اسید: آب: بوتانول به نسبت­های 4:1:1 انجام شد. نتایج کنترل کیفی ترکیب نشان­دار، خلوص رادیوشیمیایی بالای 99­% را برای محصول نهایی نشان داد. توزیع زیستی ترکیب نشان­دار پس از تزریق 1/11-5/5 مگابکرل از رادیوداروی I-MIBG123 به موش­های صحرایی بررسی شد و موش­ها در فواصل زمانی مختلف تشریح و تصویربرداری شدند. مقایسه توزیع زیستی جذب ید-123 و I-MIBG123، نشان داد که ترکیب نشان­دار توزیع زیستی کاملاً متفاوتی نسبت به توزیع زیستی ید-123 آزاد دارد

تشخیص دقیق تومورهای مغزی اولیه و متاستاتیک به کمک تصویربرداری فلورسانس لیزری با هدایت فلوروفور برونزای سدیم فلورسین

صفحه 21-30

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1768.2090

فاطمه غوغایی؛ مریم ایلچی قزاانی؛ مهسا قزلباش؛ بتول سجاد

چکیده در این پژوهش، تشخیص و تمایز دقیق بافت‌های سالم و سرطانی مغز به روش تصویربرداری فلورسانس لیزری با هدایت فلوروفور برونزای سدیم فلورسین مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج به‌دست آمده با تصاویر خودفلورسانس بافت‌ها مقایسه شده‌اند. نمونه‌ها که به تشخیص متخصص آسیب‌شناسی از انواع مننژیوما، متاستاتیک کارسینوما، گلیومای درجه پایین و گلیومای درجه بالا تشخیص داده شده بودند، از
۴ بیمار تهیه شدند و به منظور اعتبار‌سنجی نتایج، از روش تصویربرداری نوری با رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهند که شدت تابش فلورسانس ناشی از بافت‌های سرطانی به دلیل نفوذپذیری بیشتر رنگ در حفره‌ها و منافذ بافت، شدیدتر از بافت‌های سالم است. بهره‌گیری از این روش تصویربرداری، علاوه بر بالا بردن دقت و صحت نتایج، امکان تجسم دیداری و تشخیص بلادرنگ در زمان واقعی و برداشت کامل تومور را برای جراح فراهم آورده و بیمار را از انجام بیوپسی‌های تهاجمی بی‌نیاز می‌سازد. بنابراین، یافته‌ها نشان می‌دهند که سدیم فلورسین می‌تواند به‌عنوان یک نشانگر فلورسانس قابل اعتماد در تصویربرداری حین عمل برای بهبود تشخیص و تعیین مرزهای تومورهای مغزی مورد استفاده قرار گیرد
.

تحلیل تجربی و شبیه‌سازی عددی فرایند انتقال حرارت جوشش در صفحات با خواص ترشوندگی متفاوت

صفحه 31-42

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1759.2087

عارف رحیمیان

چکیده یک روش الکتروفورتیک آندی برای ایجاد یک پوشش لایه نازک یکنواخت بر روی صفحات استیل نازک به ­کار رفته است. تغییرات زاویه تماس صفحات به دقت اندازه‌گیری شده‌اند. سپس نمونه‌ها در یک استخر جوشش برای اندازه‌گیری شار حرارت بحرانی و ضریب انتقال حرارت جوشش آزمایش شدند. برای شبیه‌سازی عددی صفحات با ترشوندگی‌های مختلف، پس از اعتباربخشی، با تغییر برخی از پارامترهای جوشش به پارامترهایی که وابستگی به زاویه تماس دارند، شار حرارت بحرانی برای زوایای تماس متغیر محاسبه گردیده است. نتایج تجربی و شبیه‌سازی عددی به یکدیگر نزدیک بوده و روند مشابهی را نشان می‌دهند. این نتایج همچنین با داده‌های تجربی دیگر مقایسه شده‌اند و تفاوت آن­ها کمتر از ۵­% می‌باشد.

بررسی اثر تغییرات ریزساختاری ناشی از عملیات نورد گرم بر خواص مکانیکی و رفتار شکست سوپرآلیاژ پایه نیکل Cr8/7Mo-5/12Ni- همگن شده

صفحه 43-50

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1758.2086

مرتضی سروری لاله؛ سروش بخشی؛ حمزه فراتی راد

چکیده آلیاژهای پایه نیکل به دلیل استحکام و مقاومت به خوردگی خوب در دمای بالا بسیار مورد توجه قرار گرفتند. از گروه سوپرآلیاژهای پایه نیکل، آلیاژ Cr8/7Mo-5/12Ni- به دلیل هزینه تولید پایین، دسترسی آسان، جوش‌پذیری عالی و مقاومت کم‌نظیر به خوردگی داغ، بیش از سایر مواد ساختاری مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این تحقیق تحولات ریزساختاری ناشی از عملیات نورد گرم بر خواص مکانیکی و رفتار شکست سوپرآلیاژ پایه نیکل Cr8/7Mo-5/12Ni- مطالعه و بررسی شد. بدین­منظور عملیات نورد گرم در دمای ºC 1100 روی شمش همگن شده در دمای ºC 1177 به مدت 20 دقیقه، انجام شد. بررسی‌های ریزساختاری، رفتار شکست و خواص مکانیکی با استفاده از آنالیزهای تصویربرداری نوری و الکترونی و آزمون کشش انجام گردید. بررسی­های ریزساختاری، تشکیل دانه‌های درشت و ریز و ایجاد ساختار غیرهمگن بعد از فرایند نورد گرم را نشان داد. همچنین با توجه به نتایج آزمون کشش، نورد گرم منجر به بهبود تقریباً 120­% استحکام تسلیم و کاهش حدود 13­% استحکام کششی نهایی شد. همچنین شکست‌نگاری نمونه همگن شده و نورد شده، تغییر مکانیزم شکست از حالت نرم به ترد مرزدانه‌ای را در اثر عملیات نورد گرم نشان می‌دهد.

رادیولوژی و پزشکی هسته‌ای

تحلیل و ارزیابی جداسازی ایزوتوپ اکسیژن-18 به روش تقطیر برودتی با استفاده از نرم افزار MATLAB

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 25 اسفند 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1743.2081

هدیه احمدی؛ محمد ره گشای؛ امیر حیدری نسب

چکیده توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یک ابزار پیشرفته برای تشخیص و تعیین مراحل سرطان است که بر پایه شناسایی فعالیت گلیکولیتیک در سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. این روش به داروهایی مانند فلوئورین دئوکسی گلوکز (FDG) نیاز دارد، که تولید آن مستلزم جداسازی ایزوتوپ‌های فلوئور-18 و اکسیژن-18 با غنای بالای ۹۵ درصد است. استفاده از ستون‌های تقطیر برودتی به عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تولید اکسیژن غنی، با وجود چالش‌های مربوط به هزینه و راندمان، حائز اهمیت است. این پژوهش به بررسی بهینه‌سازی عملکرد ستون تقطیر پرداخته و تأثیر فاکتورهایی نظیر دمای ورودی و ارتفاع لوله‌ها را با استفاده از نرم‌افزار MATLAB مورد تحلیل قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهند که حداکثر تفکیک ایزوتوپ وابسته به نوع ایزوتوپ و شرایط دستگاه است و نوع خوراک ورودی تأثیری بر توزیع غلظت ندارد. این یافته‌ها می‌توانند به توسعه روش‌های بهینه‌سازی در تولید ایزوتوپ‌های مورد نیاز در تصویربرداری پزشکی کمک کنند.

دیگر موضوعات ...

ارزیابی راندمان تهویه طبیعی برکاهش غلظت رادون در یک واحد آپارتمانی با روش دینامیک سیالات محاسباتی(CFD)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 16 فروردین 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1721.2071

بهاره آذروند حسن فرد؛ مجتبی غلامی

چکیده گاز رادیواکتیو رادون ، از طریق مصالح ساختمانی و خاک به داخل فضاهای بسته نفوذ کرده و تجمع آن در ساختمان‌هایی با تهویه ناکافی می‌تواند سلامت ساکنین را به خطر بیندازد. در این مطالعه، تأثیر نرخ تهویه و هندسه داخلی ساختمان بر الگوهای جریان هوا و توزیع رادون در یک واحد آپارتمانی با استفاده از روش دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) شبیه‌سازی و تحلیل شده است. نتایج شبیه‌سازی نشان داد که رفتار جریان و محل تجمع رادون تحت نرخ‌های مختلف تهویه، به‌صورت دقیق قابل پیش‌بینی نیست. علیرغم کاهش میانگین غلظت رادون در اثر افزایش نرخ تهویه، به دلیل ایجاد جریان‌های گردابی در نواحی خاص، منجر به تجمع موضعی این گاز شده و غلظت آن در این نقاط به چندین برابر غلظت میانگین می رسد. این نتایج بیانگر محدودیت تهویه طبیعی در ایجاد الگوی پایدار ویکنواخت از جریان برای تخلیه کامل رادون از تمامی نقاط فضای داخلی است. همچنین، مقایسه داده‌های شبیه‌سازی با اندازه‌گیری‌های تجربی تطابق خوبی را نشان داد که صحت مدل CFD را تأیید می‌کند. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که برای کاهش مؤثر غلظت رادون در فضاهای بسته، طراحی دقیق سیستم‌های تهویه با در نظر گرفتن الگوهای جریان هوا و پیچیدگی‌های هندسه محیط ضروری است.

ابزارهای دیگر

ردیابی مسیر پروتون در سیستم مقطع نگاری رایانه ای پروتون با استفاده از یادگیری ماشین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 23 دی 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1719.2070

زهره رمضانی؛ زعفر ریاضی؛ ناصر وثوقی؛ احسان علی بیگی

چکیده یکی از مشکلات اصلی در مقطع ‌نگاری‌ رایانه‌ای پروتون، کاهش حد تفکیک فضایی تصویر به دلیل پراکندگی چندگانه کولومبی پروتون‌ها در حین عبور از ماده است. برای مقابله با این مشکل، مدل ‌سازی محتمل‌ترین مسیر پروتون‌ها(MLP) ضروری می‌باشد. در این راستا، شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان یکی از راهکارهای نوآورانه درحوزه یادگیری ماشین، به بهبود دقت تخمین محتمل‌ترین مسیر پروتون‌ها کمک کرده-اند. در این مطالعه، یک شبکه ‌عصبی مصنوعی با الگوریتم بهینه‌ساز تخمین لحظه تطبیقی برای تخمین محتمل ترین مسیر پروتون(MLP) طراحی شد. آموزش شبکه با استفاده از داده‌های بدست‌آمده از شبیه‌ سازی سیستم مقطع ‌نگاری رایانه‌ای پروتون در Geant4 انجام شد، به طوری که 60% از این داده‌ها برای آموزش، 20% داده‌ها برای اعتبارسنجی و 20% برای آزمون مدل تخصیص داده شدند. این داده‌ها حاوی اطلاعاتی نظیر موقعیت ورودی و خروجی پروتون‌ها، نهشت انرژی، زاویه خروج پروتون‌ها و 10 نقطه تشکیل دهنده مسیر به ازای هر پروتون بودند. ماتریس سینوگرام به کمک مسیر محتمل تخمینی توسط شبکه عصبی(MLP) و مسیر اسپلاین مکعبی(CSP)، اصلاح شد و تصویر با استفاده از الگوریتم Filtered Back Progection بازسازی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که روش MLP توانست به حد تفکیک فضایی 5 جفت خط بر سانتی متر دست یابد، درحالی که این مقدار برای روش CSP برابر با 3 جفت خط بر سانتی متر بود.

شتاب دهنده‌های ذرات

انتشار موج ضربه حاصل از برهمکنش ASE با هدف در سازوکار شتابدهی لیزری یون

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 12 دی 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1717.2069

محمدجعفر جعفری؛ سمیه رضائی

چکیده روش شتابدهی TNSA یکی از کارآمدترین تکنیک‌های شتابدهی لیزری یون است. یکی از چالش‌های اصلی در بهینه‌سازی این روش، تأثیرات مخرب پیش‌پالس‌های لیزری بر هدف است که می‌توانند با ایجاد پلاسما و تغییر چگالی و دمای ماده، به تشکیل موج‌های ضربه و افت کارایی شتابدهی منجر شوند. در این پژوهش، اثرات طول زمانی، شدت پیش‌پالس لیزری (ASE) و جنس هدف بر تشکیل و انتشار موج ضربه در فرآیند شتابدهی یون به روش TNSA بررسی شده است. نتایج عددی و شبیه‌سازی‌های هیدرودینامیکی یک‌بعدی نشان می‌دهد که در شدت‌های پایین‌تر ASE (در حدود W/cm² 1011و مدت‌زمان 1 تا 2 نانوثانیه)، هدف فویل‌ آلومینیومی جابه‌جایی کمی داشته و پیش‌بینی می‌شود به دلیل عدم تغییر شکل پشت هدف، عملکرد شتابدهی یون افت نکند. اما با افزایش شدت پیش‌پالس، به‌ویژه در مواد سبک‌تر مانند پلیمر CH، تغییرات چگالی و جابه‌جایی هدف بیشتر می‌شود که این کارایی شتابدهی را کاهش می‌دهد. این یافته‌ها مبنایی برای تعیین شرایط بهینه آزمایش‌های شتابدهی لیزری فراهم می‌کند.

فیزیک پلاسما و فناوری فیوژن

طراحی و ساخت سامانه لیزری به منظور پژوهش در حوزه گداخت محصورسازی اینرسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 23 تیر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1712.2068

امیر حسین فرهبد؛ هادی فرخی؛ علی مسعودی قازیار؛ مسعود پیشدست؛ مجید طاهری؛ هادی موحدی نژاد؛ محمدسعید ممدوحی؛ سیدمرتضی زاهدی دیزجی؛ رضا صبری؛ محمد جابری؛ سیدابوالفضل قاسمی؛ محمدرضا جعفری میلانی؛ نادر مرشدیان؛ اکرم مؤمنی؛ حسین قاسمی؛ علیرضا فرزانه گورادل؛ کامبیز عسگری دیلمی؛ رکسانا نوریان؛ ناهید اردلانی؛ آمنه خلیل زاده

چکیده در این مقاله، ساختار و ویژگی های سامانه لیزری طراحی و ساخته شده جهت انجام پژوهش های پایه در حوزه گداخت محصورسازی اینرسی و برهمکنش لیزر با پلاسما مورد بررسی قرار گرفته است. سامانه لیزری مذکور دارای چهار باریکه خروجی است و تقویت کننده های نوری آن بر پایه محیط فعال حالت جامد شیشه فسفات Nd:Glassقرار دارد. پالاینده های فضایی خلا در مسیر انتشار باریکه های لیزر علاوه بر بهبود کیفیت باریکه های لیزر سبب کاهش حساسیت ساختار نوری سامانه لیزری به نامیزانی می شوند. اندازه گیری ها نشان می دهند که انرژی خروجی هر یک از چهار باریکه لیزر بیش از 30 ژول است و در مجموع بیش از120 ژول از باریکه های سامانه لیزری قابل دریافت است. سامانه لیزری هم اکنون در حال ارتقای انرژی لیزر تا 500 ژول، نصب زیر سامانه های شکل دهی زمانی پالس نوسانگر و تنظیم کننده خودکار نوری سامانه لیزری و سامانه یکسان سازی زمان انتشار باریکه های لیزر تا موضع هدف بر پایه تداخل سنج هتروداین به منظور انجام تجربه های مرتبط با متراکم نمودن هدف حاوی ایزوتوپ های سنگین هیدروژن جهت مطالعه فرایند گداخت محصور سازی اینرسی می باشد.

شتاب دهنده‌های ذرات

تأثیر شکل پالس لیزر بر گیراندازی ناشی از یونیزاسیون الکترون در شتابدهنده‌های لیزر-پلاسما

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 01 دی 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1689.2061

الناز خلیل زاده؛ امیر چخماچی؛ زهره دهقانی

چکیده در این مقاله، تزریق الکترون‌های اتم نیتروژن ناشی از یونیزاسیون در یک شتابدهنده لیزر-پلاسمایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. برای این کار، انتشار پالس‌های کوتاه و پرشدت لیزر با شکل‌های مختلف در ترکیبی از اتم‌های هیدروژن (با عدد اتمی پایین) و نیتروژن (با عدد اتمی بالا) در نظر گرفته می‌شود. ابتدا فیزیک مسأله و مکانیسم تزریق الکترون در فاز مناسب با استفاده از هامیلتونین تک ذره در میدان موج پلاسمایی ناشی از یونیزاسیون اتم‌های هیدروژن بررسی می‌شود. سپس بعد از بررسی نتایج کد شبیه‌سازی ذره در جعبه (PIC) نشان داده می‌شود که جمعیت و انرژی بیشینه الکترون‌های نیتروژن به دام افتاده و تزریق شده در اثر یونیزاسیون به شدت به شکل پالس لیزر وابسته است.

حفاظت فیزیکی، امنیت و خلع سلاح هسته‌ای

سامانه هوشمند شناسایی بلادرنگ موقعیت و نوع مواد پرتوزا بر اساس تلفیق بینایی‌ماشین و طیف‌سنجی پرتوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 18 تیر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1687.2060

هادی اردینی؛ امیرمحمد بیگ زاده

چکیده در این پژوهش، سامانه نظارتی هوشمند پرتوی ارائه شده است که قادر به تعیین موقعیت و تشخیص نوع مواد پرتوزا به صورت سریع در تصاویر دوربین‌های نظارتی است. این سامانه با تلفیق هوشمندانه الگوریتم‌های پردازش تصویر و طیف‌سنجی پرتوهای گاما، رویکردی نوینی را در حوزه تشخیص مواد پرتوزا ارائه می‌دهد. طیف‌سنج‌های پرتو گاما، طیف انرژی پرتوهای گسیلی از چشمه‌های پرتوزا را اندازه‌گیری کرده و با استفاده از روش‌های تحلیل طیف، نوع رادیونوکلئیدها را تعیین می‌کنند. همزمان با به‌کارگیری الگوریتم‌های پردازش تصویر مکان اجسام تعیین می گردد. با بهره‌گیری از روش‌های تلفیق داده و با استفاده از اطلاعات حاصل از پردازش تصویر و طیف‌سنجی، موقعیت و نوع آلودگی با اطمینان تعیین می‌شود. نتایج حاصل نشان‌دهنده این است که فاصله و موقعیت آشکارساز در شناسایی مواد پرتوزا نقش به سزایی دارد و با نصب سامانه در مکان‌های مناسب می توان نوع و مکان آلودگی را به سرعت پیدا نمود. در تحقیق پیش رو در کمتر از 20 ثانیه نوع و در کمتر از 5 ثانیه محل شی آلوده به ماده پرتوزا (سزیم-137 با اکتیویتیه 100 میکروکوری) تشخیص داده شده است. روش ارائه شده در این تحقیق با کمترین هزینه بهبود قابل‌توجهی در موقعیت‌یابی و شناسایی مواد پرتوزا نسبت به روش‌های پیشین نشان می‌دهد. این سامانه نوآورانه در حوزه‌های مختلفی همچون امنیت ملی، نظارت بر تأسیسات هسته‌ای و پایش محیط زیست کاربردهای گسترده‌ای خواهد داشت و با ارائه تحلیل‌های دقیق و به‌هنگام از داده‌های جمع‌آوری شده، امکان تصمیم‌گیری سریع و مبتنی بر شواهد را برای مقابله با حوادث و تهدیدات هسته‌ای فراهم می‌آورد.

چرخه سوخت هسته‌ای و مواد سوختی

بررسی پارامترهای موثر و مدل سینتیکی جذب اورانیوم از محلول حاوی اورانیوم توسط رزین تبادل یونی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 30 مهر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1679.2057

داود قدوسی نژاد

چکیده در این تحقیق جذب اورانیوم از محلول سولفاته حاوی اورانیوم توسط رزین آنیونی بازی قوی Amberlite IRA-402 مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر پارامتر‌های pH، میزان جاذب مصرفی، غلظت اولیه یون‌های فلزی اورانیوم و زمان تماس بر میزان جذب اورانیوم از محلول به دست آمده از فروشویی اسیدی سنگ معدن در سیستم ناپیوسته می‌باشد. نتایج به دست آمده برای جذب اورانیوم نشان داد که در pH 8/1، میزان جاذب مصرفی g/l2 و زمان تعادل 100 دقیقه بیشترین میزان جذب اتفاق می‌افتد. در بررسی تاثیر غلظت بر میزان جذب اورانیوم مشاهده شد که با افزایش غلظت اولیه یون‌های فلزی درصد جذب کاهش می‌یابد اما میزان جذب به ازای واحد گرم جاذب افزایش می‌یابد. نتایج آزمایشات سینیتیکی در شرایط بهینه برای جذب اورانیوم و مطابقت داده‌های تجربی با مدل‌های سینیتیکی مرتبه اول و مرتبه دوم نشان داد که فرآیند جذب اورانیوم توسط رزین Amberlite IRA-402 از مدل سینیتیکی شبه مرتبه دوم پیروی می‌کند.

حفاظت تشعشعی و دزیمتری

مطالعه تجربی پاسخ ترمولومینسانس صفحه نمایشگر تلفنهای همراه برای استفاده در دزیمتری حوادث پرتوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 04 آذر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1677.2056

امیر مصلحی؛ سعید باقری؛ فیروز پایروند

چکیده در پژوهش حاضر نمونه‌های شیشه صفحه نمایش 5 مدل تلفن همراه شامل Huawei-y7، Nokia6، Iphone5، Sony-c3 و Shiaomi-note به منظور استفاده در دزیمتری حوادث بررسی شدند. پس از جداسازی نمونه‌ها و شستشو با اسید HF و سپس اتانول، قطعاتی با ابعاد کوچکتر از mm 5 × mm 5 از شیشه‌های صفحه نمایش برش داده شدند. نمونه‌ها در مرکز SSDL کرج و با استفاده از پرتودهنده تراترون 780 مجهز به چشمه کبالت 60 و با چند مقدار دز جذبی بین 01/0 تا Gy 10 پرتودهی شدند. سیگنال ترمولومینسانس (TL) هر نمونه ‌در بازه دمایی 50 تا oC 300 با آهنگ دمایی oC/s 5 و با خوانشگر Harshaw 4500 اندازه‌گیری و به جرم نمونه بهنجار شد. منحنی‌های کالیبراسیون بدست آمده نشان داد که برای همه نمونه‌ها شدت سیگنال به طور خطی با دز افزایش ‌می‌یابد. از طرف دیگر، محوشدگی زمانی و نوری قابل توجهی برای سیگنال‌های اندازه‌گیری شده از تمامی مدل‌ها مشاهده شد. در نتیجه می‌بایست نمونه‌ها در تاریکی و در کمترین فاصله زمانی ممکن پس از حادثه مورد بررسی قرار گیرند. در مجموع، در بین مدل‌های بررسی شده، Iphone5 با بیشترین میزان شدت سیگنال در واحد دز جذبی و کمترین مقدار دز قابل اندازه‌گیری (MMD) مناسب‌ترین گزینه در میان مدلهای مورد بررسی به منظور دزیمتری حوادث تشخیص داده شد.

چرخه سوخت هسته‌ای و مواد سوختی

ارزیابی ایمنی حادثه سقوط یک مجتمع سوخت بر روی قلب راکتور تحقیقاتی تهران (2)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 17 مهر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1611.2040

بهاره روستایی؛ بهروز رکرک

چکیده در این تحقیق، حادثه سقوط یک مجتمع سوخت راکتور تحقیقاتی تهران بر روی سایر مجتمع‌های سوخت درون قلب راکتور در هنگام جابجایی یا بارگذاری سوخت مورد تحلیل و بررسی مکانیکی قرار می‌گیرد. هدف از این تحلیل اطمینان از حفظ یکپارچگی ساختاری مجتمع‌های سوخت حین این حادثه است. در این شبیه‌سازی از نرم‌افزار ABAQUS برای تحلیل برخورد استفاده ‌می‌شود. در این تحقیق سه حالت برای سقوط مجتمع سوخت و برخورد آن با یک مجتمع دیگر درون قلب درنظر گرفته شد؛ اول شامل برخورد عمودی و متقارن یک مجتمع به بالای مجتمع دیگر، دوم برخورد عمودی و غیر متقارن یک مجتمع به بالای مجتمع دیگر و سوم برخورد عمودی یک مجتمع به صفحه سوخت کناری مجتمع دیگردر قلب راکتور بود. تحلیل تنش انجام شده نشان داد در حالت اول و دوم، مجتمع سوخت در حال سقوط ابتدا به بخش دسته حمل (Handling Pin) در قسمت بالایی مجتمع سوخت هدف برخورد می‌کند و با تاب‌آوری آن از صفحه سوخت در برابر نیروی ضربه خارجی محافظت می‌گردد. اما در حالت سوم صفحات سوخت کناری آسیب دیده و احتمال از دست رفتن یکپارچگی آن وجود خواهد‌داشت.

فیزیک هسته ای و فیزیک تشعشعی

توصیف ترازهای انرژی با اسپین بزرگ هسته های 162Dy و 166Erبا استفاده از مدل سه ترازی اندرکنش بوزونی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 12 آذر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1601.2035

فرزانه پورشریف؛ هادی صبری؛ سعیده اکبری

چکیده در این مقاله ترازهای انرژی با اسپین بزرگ هسته های 162Dy و 166Er مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بازیابی ترازهای انرژی، ابتدا ترازها براساس حد دینامیکی مدل اندرکنش بوزونی برچسب خورده و سپس نتایج هم در قالب مدل اندرکنش بوزونی سه ترازی و هم دو ترازی، محاسبه گردید. مشاهده می شود که مدل اندرکنش بوزونی سه ترازی توسعه یافته نسبت به مدل دو ترازی، مزیت زیادی از خود نشان می دهد و طیف بدست آمده برای ترازهای انرژی با استفاده از این مدل مطابقت خوبی با طیف تجربی دارد که نشان می دهد، در توصیف و بازیابی ترازهای انرژی با اسپین بزرگ موفق تر عمل می کند. همچنین این مدل در توصیف ترازهای با اسپین بزرگ نسبت به بهتر عمل می کند. در بررسی نتایج مربوط به محاسبات ترازهای انرژی، مشاهده شد که مدل اندرکنش بوزونی سه ترازی توسعه یافته در بازیابی ترازهای هسته بهتر از عمل می کند، زیرا هسته با توجه به مقدار پارامتر تغییرشکل خود، میزان تغییرشکل بیشتری نسبت به از خود نشان می دهد.

ابزارهای مرتبط با علم و فناوری هسته‌ای

ارزیابی سیستم تصویربرداری ترکیبی کامپتون-مقطع‌نگاری گسیل پوزیترون به منظور بهبود کیفیت تصویر با استفاده از شبیه‌سازی مونت کارلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 17 آذر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1656.2049

فاطمه دائی غفوری بصیر؛ محسن غفاری؛ سیدابوالفضل حسینی

چکیده ترکیب تصویربرداری کامپتون و مقطع‌نگاری گسیل پوزیترون که به سیستم تصویربرداری ترکیبی کامپتون-مقطع نگاری گسیل پوزیترون (Compton-PET)، نیز معروف است، به دلیل بهبود قدرت تفکیک فضایی و حساسیت تصویربرداری نسبت به تصویربرداری PET به تنهایی، مورد توجه قرار گرفته است. سیستم شبیه‌سازی شده Compton-PET، از دو حلقه آشکارساز هم مرکز تشکیل شده است. حلقه داخلی با قطر کوچکتر، آشکارساز پراکندگی کامپتون، پراکننده و حلقه خارجی که دارای دو کاربرد آشکارسازی پراکندگی کامپتون و آشکارساز PET می‌باشد، جاذب نامیده می‌شود. با توجه به اهمیت و کاربردهای فراوان تصویربرداری PET، هدف از انجام این پژوهش، استفاده از رویکرد تصویربرداری Compton-PET و شبیه‌سازی این سیستم با ابزار 4GEANT، به منظور رسیدن به خروجی تصویر بهتر از طریق افزایش قدرت تفکیک فضایی است. در این شبیه‌سازی، هندسه دو حلقه آشکارساز که متشکل از کریستال‌های مکعبی برای آشکارساز جاذب و آشکارساز پراکننده در داخل محیط جهان است، در نظر گرفته شد. چشمه پرتوزای‌ گاما از نوع که ساطع کننده گامای با انرژیkeV 511 است در فانتوم Micro-Derenzo قرار داده شد. در این پژوهش، بازسازی تصویر به روش الگوریتم مبتنی بر تکرار MLEM با تعداد 20 تکرار انجام شده است. طبق نتایج بدست آمده، مقدار FWHM، mm 8/2 گزارش شده است. جهت اعتبارسنجی، نتایج مستقیما با استاندارد NEMA NU 2-2007، که برای اندازه‌گیری و گزارش پارامترهای عملکرد توموگرافیک گسیل پوزیترون (PET) ارائه شده است، مقایسه شد.

شیمی معدنی، آلی، فیزیک و شیمی تجزیه

تهیه نیترو بنزن-d5 از بنزن-d6 با خلوص شیمیایی و غنای ایزوتوپی 99/5 %

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 29 آبان 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1681.2059

سوده السادات سجادی؛ الهام محقق پور؛ آزاده حق شناس؛ فهیمه بیات

چکیده جایگزینی هیدروژن با دوتریم به عنوان ایزوتوپ پایدار سنگین‌تر در مولکول‌های مختلف منجر به ایجاد اثرات جالب و قابل توجهی در صنایع مختلفی همچون الکترونیک و پزشکی می‌شود. یکی از کابردهای مهم آب سنگین استفاده از آن در واکنش‌های تبادل هیدروژن با دوتریم برای تولید ترکیبات آلی دارای عنصر دوتریم می‌باشد. نیترو بنزن دوتره یک ماده اولیه ارزشمند برای تولید مشتقات آنیلین دوتره مورد استفاده در صنایع دیود ساطع‌کننده‌ی نور ارگانیک (OLED) می‌باشد. هدف از مطالعه پیش روی بررسی شرایط لازم برای تولید نیتروبنزن- d5 با غنای ایزوتوپی 5/99% می‌باشد. نتایج مطالعات ما نشان داد که تهیه نیتروبنزن-d5 به روش تبادل هیدروژن-دوتریم نیتروبنزن مناسب نمی‌باشد. در این مقاله تحت شرایط نیتراسیون با اسید سولفوریک و اسید نیتریک به عنوان منبع یون نیترونیوم نیتروبنزن-d5 از بنزن-d6 که حاصل از واکنش بنزن با آب سنگین است تهیه شد. دمای واکنش و غلظت اسید سولفوریک و اسید نیتریک برای جلوگیری از تشکیل محصولات جانبی و همچنین جلوگیری از کاهش غنای ایزوتوپی در حین تبدیل بنزن-d6 به نیتروبنزن-d5 بهینه سازی شد. محصول به دست آمده با استفاده از روش‌های FT-IR، 1HNMR، طیف سنجی جرمی و کروماتوگرافی گازی شناسایی و آنالیز شد.

فیزیک پلاسما و فناوری فیوژن

امکان‌سنجی توسعه تداخل‌سنج میکروموج وتر-مرکزی توکامک الوند به یک سامانه چند-کاناله

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 18 تیر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1742.2080

احسان اله نوری؛ میر محمد رضا سید حبشی؛ پویان صمدی فرد

چکیده تداخل‌سنج‌های میکروموج ازجمله مهمترین ابزارهای تشخیصی در اندازه‌گیری چگالی الکترونی پلاسمای توکامک هستند. با این وجود، تداخل‌سنج‌های تک-‌کاناله تنها متوسط خطی چگالی پلاسما را در راستای وتر مرکزی سطح مقطع توکامک اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات دقیقی از توزیع فضایی چگالی ارائه نمی‌دهد. تداخل‌سنج‌های چندکاناله میکروموج امکان اندازه‌گیری پروفایل شعاعی و توزیع فضایی چگالی پلاسمای توکامک را فراهم می‌کنند. این اطلاعات برای مطالعه ناپایداری‌های مغناطیسی، بهینه‌سازی انتقال انرژی و کنترل پلاسما ضروری است. در حال حاضر، تداخل‌سنج موجود در توکامک الوند تک‌کاناله است و تنها متوسط خطی چگالی پلاسما را در امتداد وتر مرکزی اندازه‌گیری می‌کند. این محدودیت سبب کاهش دقت و جامعیت اطلاعات پلاسمایی می‌شود. هدف اصلی این مقاله، طراحی اولیه یک سامانه تداخل‌سنج چندکاناله برای توکامک الوند است که بتواند پروفایل شعاعی و توزیع فضایی چگالی الکترونی را اندازه‌گیری کند. این سامانه بر مبنای پنج کانال متقارن جهت ارسال و دریافت پرتو میکروموج در راستای شعاع اصلی و وترهای فرعی توکامک الوند طراحی شده است تا اطلاعات جامع‌تری از ساختار فضایی پلاسما ارائه دهد. جهت انتقال موثر پرتو موج با اتلاف کمتر، استفاده از موجبرهای باریک-شده با ابعاد بزرگ‌تر پیشنهاد شد. الزامات محدودیت‌های مکانی نصب تجهیزات ارسال و دریافت موج در اطراف محفظه خلا، الزانات اندازه‌گیری و کالیبراسیون تداخل‌سنج چند-کاناله پیشنهادی نیز مورد بررسی قرار گرفت. ارتقای سامانه تداخل‌سنج میکروموج توکامک الوند بر مبنای طرح پیشنهادی می‌تواند بهبود قابل ‌توجهی در جهت تکمیل سیستم‌های تشخیصی از راه دور فعال توکامک الوند ایجاد کند.

فیزیک هسته ای و فیزیک تشعشعی

محاسبه چگالی تراز و پارامتر چگالی تراز با در نظر گرفتن اثر افت و خیز‌های آماری و کوانتومی با استفاده از مدل لیپکین-نوگامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 16 تیر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1747.2082

خسرو بنام

چکیده یکی از روش‌های مهم مطالعه ساختار هسته، توصیف ترمودینامیکی هسته است. هر چند هسته از یک سیستم فرمیونی با تعداد ذرات کم تشکیل شده است ولی دارای افت و خیز دمایی در تعداد ذرات می باشد. در این کار پژوهشی، با استفاده از مدل میکروسکوپی لیپکین - نوگامی (LN)، با در نظر گرفتن خاصیت زوجیت وابسته به دما و همچنین در نظر گرفتن اثر افت و خیز‌های کوانتومی و آماری در تعداد ذرات هسته، کمیت‌های ترمودینامیکی هسته از قبیل انرژی برانگیختگی، پارامتر‌چگالی‌تراز و چگالی‌تراز‌هسته‌ای محاسبه شده است. در ادامه، با قرار دادن پارامتر‌چگالی‌تراز محاسبه شده با استفاده از مدل LN در رابطه چگالی تراز مدلBSFG ، چگالی‌تراز‌هسته‌ای با استفاده از این مدل به دست آمده است. در انتها، چگالی‌تراز‌هسته‌ای محاسبه شده با استفاده از روش‌های مذکور با یکدیگر و سپس با چگالی‌تراز‌تجربی مقایسه شده است.

چرخه سوخت هسته‌ای و مواد سوختی

امکان سنجی فروشویی اورانیوم از کانسنگ های مقاوم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 30 مهر 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1680.2058

داود قدوسی نژاد

چکیده در این پژوهش، بازیابی اورانیوم از کانسنگ های مقاوم منطقه شمالی اصفهان به وسیله فرایندهای شستشوی اسیدی و فروشویی اسیدی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین تاثیر پارامترهای مختلف بر روی شستشوی اسیدی و انحلال اورانیوم بررسی گردید. نتایج نشان داد که غلظت اسید و نسبت مایع به جامد در شستشوی اسیدی به عنوان عوامل موثر شستشوی اسیدی و همچنین درجه حرارت فروشویی، زمان فروشویی، میزان اسید و نسبت مایع به جامد از عوامل مهم در بازیابی اورانیوم از کانسنگ های مقاوم می باشند. پارامترهای بهینه فرآیند شامل غلظت اسید 5/0 مولار و نسبت مایع به جامد 5/4 در فرآیند شستشوی اسیدی در نظر گرفته شد، همچنین درجه حرارت 20 درجه سانتی گراد، زمان 5/5 ساعت، میزان اسید 300 کیلوگرم بر تن کانسنگ و نسبت مایع به جامد 5/2 در فرایند فروشویی بدست آمد. تحت این شرایط، راندمان استخراج اورانیوم از کانسنگ های مقاوم منطقه شمالی اصفهان 83 درصد بود.

ابزارهای مرتبط با علم و فناوری هسته‌ای

بهینه‌سازی و ارزیابی چینش PMTها در آشکارساز سوسوزن پلاستیکی بزرگ به منظور استفاده در آشکارسازهای حساس به مکان با استفاده از Geant4

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 18 دی 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1728.2074

جواد کوچک پور؛ سیدابوالفضل حسینی؛ علی طاهری؛ مجتبی عسکری

چکیده این مطالعه به ارزیابی و بهینه‌سازی چینش PMTها در آشکارساز سوسوزن پلاستیک صفحه‌ای با هدف استفاده در آشکارسازهای حساس به مکان برای تعیین موقعیت چشمه‌های پرتوزا می‌پردازد. به ‌منظور تحقق این هدف، فرآیندهای نوری سوسوزنی در آشکارساز با استفاده از شبیه‌سازی‌ها در کد مونت کارلو Geant4 مدل‌سازی و تحلیل شده‌اند. در این پژوهش، سه نوع چینش مختلف PMT شامل چینش مرکزی (قرار دادن PMTها در مرکز چهار وجه آشکارساز)، چینش نامتقارن (چینش غیریکنواخت PMTها با فاصله‌های متفاوت) و چینش گوشه‌ای (قرار دادن PMTها در گوشه‌های آشکارساز) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد که چینش اول بهترین عملکرد را با خطاهای پایین RMSE=1.51 cm)، MAE=1.26 cm، MRE=7.03 % و ضریب همبستگی (R=0.997 ارائه داده است. چینش‌های دوم و سوم در مقایسه با چینش اول دقت کمتری در تعیین موقعیت چشمه دارند. این یافته‌ها بیانگر آن است که پیکربندی بهینهPMT ها می‌تواند دقت و کارایی سیستم‌های آشکارساز را بهبود بخشد و به‌ ویژه در کاربردهای حساس به مکان برای شناسایی و مکان‌یابی چشمه‌های پرتوزا مؤثر باشد.

رادیولوژی و پزشکی هسته‌ای

تهیه و کنترل کیفی 225Ac-PSMA-617 با قابلیت کاربرد جهت درمان سرطان پروستات

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 23 دی 1403

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1707.2065

فاطمه رضازاده سفیده؛ سیمیندخت شیروانی؛ سیدابوالفضل حسینی؛ سمانه ذوالقدری؛ حسن یوسف نیا؛ علی بهرامی سامانی

چکیده آنتی ژن غشایی اختصاصی پروستات (PSMA)، یک گلیکوپروتئین متصل به غشاء است که در سرطان پروستات بیش از حد بیان می‌شود. PSMA به‌عنوان هدفی نویدبخش در تشخیص و درمان پروستات شناخته شده‌است. هسته‌های پرتوزا گسیل‌کننده ذره آلفا نتایج امیدوارکننده‌ای را به‌عنوان عوامل پرتودرمانی برای درمان سرطان پروستات مقاوم به اخته متاستاتیک (mCRPC) نشان داده‌اند. اکتینیوم-225، 225Ac با d 9/9 T½ = یکی از پرکاربردترین گزینه‌ها برای کاربردهای بالینی بوده-است.225Ac طی فروپاشی زنجیره‌ای، پنج ذره آلفا با محدوده انرژی‌ از 8/5 تا MeV 4/8 گسیل می‌کند. آبشار فروپاشی هم‌چنین شامل گسیل ذرات بتا از 6/0 تا MeV 2 و انتشار گاما از فرانسیم-221، 221Fr و 213Bi است. با توجه به خواص مطلوب این رادیونوکلئید جهت آلفا درمانی هدفمند سرطان پروستات، در این تحقیق ابتدا خلوص رادیونوکلئیدی 225Ac با استفاده از طیف‌سنج گامای مجهز به آشکارساز ژرمانیم فوق خالص با قدرت تفکیک بالا و آشکارساز سوسوزن مایع تعیین شد. سپس نشاندارسازی PSMA-617 در مدت 30 دقیقه، در دمای ⁰C95 با 225Ac انجام شد. خلوص رادیوشیمیایی ترکیب حاصل با استفاده از کروماتوگرافی لایه ‌نازک بیش از %96 تعیین شد. این پژوهش نشاندارسازی موفق PSMA-617 با 225Ac در شرایط بهینه و خلوص رادیوشیمیایی مطلوب، جهت کاربرد بالینی را نشان داد.

رادیولوژی و پزشکی هسته‌ای

محاسبه مقادیر S زنجیره واپاشی اکتینیوم-225 با کد شبیه‌سازی MCNP

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 30 اردیبهشت 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1769.2091

فاطمه رضازاده سفیده؛ سید ابوالفضل حسینی؛ سیمیندخت شیروانی؛ سمانه ذوالقدری؛ حسن یوسف‌نیا؛ علی بهرامی سامانی

چکیده در میان هسته‌های رادیواکتیو ساطع‌کننده آلفا برای کاربردهای بالینی، اکتینیوم-225 (225Ac)، با نیمه عمر 9/9 روز به طور گسترده‌ استفاده می‌شود. این رادیونوکلید طی فروپاشی زنجیره‌ای، پنج ذره آلفا در محدوده انرژی‌ 5/8 تا MeV 8/4 ساطع می‌کند. آبشار فروپاشی همچنین شامل گسیل ذرات بتا از 0/6 تا MeV2 و انتشار گاما از فرانسیم-221 (221Fr)، و بیسموت-213 (213Bi) است. هدف این مطالعه محاسبه مقادیر S، دز جذب شده در هر واپاشی از اندام چشمه در اندام هدف برحسبmSv/MBq.s برای 225Ac و دختران آن در فانتوم مرد بالغ ORNL (با 225 اندام چشمه ـ هدف) با استفاده از کد MCNPX2.7 بود. صحت کد با محاسبه کسر جذب ویژه (SAF) و مقایسه آن با داده‌های ORNL بررسی شد. نتایج کد و داده‌های ORNL در مواردی که فاصله و اندازه اندام چشمه ـ هدف مناسب بود، بسیار نزدیک بودند، در سایر موارد از جمله فاصله زیاد، پیچیدگی شکل هندسی، اختلاف‌هایی مشاهده شد که به علت روش‌های مختلفی است که ORNL در این شرایط به کار برده‌‌است. مطالعه حاضر نشان داد که 225Ac و دختران آن، به‌ویژه پولونیم-213 (213Po)، دز بالایی به اندام‌های هدف منتقل می‌کنند. دقت شبیه‌سازی MCNPX در مقایسه با داده‌های ORNL مطلوب بوده و می‌تواند در بهینه‌سازی پرتودرمانی هدفمند مؤثر باشد.

علم مواد

بررسی تغییر شکل القاگر و تغییرات متالورژیکی فصل مشترک اتصال فلزات غیر همجنس آلومینیم-مس در جوشکاری ضربانی مغناطیسی با استفاده از القاگر‌های یک طرفه و دو طرفه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 03 خرداد 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1791.2102

مرتضی سروری

چکیده در این تحقیق، جوشکاری ضربانی مغناطیسی به عنوان یک راه‌حل جوشکاری حالت جامد برای اتصال متالورژیکی فلزات غیر همجنس آلومینیم-مس پیشنهاد شده است. نوع القاگر مورد استفاده در جوشکاری ضربانی مغناطیسی، از لحاظ شکل و عملکرد از عوامل تاثیرگذار و مهم در ایجاد اتصال متالورژیکی است. دو طرح القاگر تخت، القاگر دو طرفه H شکل و القاگر یک طرفه E شکل، برای جوشکاری فلزات غیرهمجنس آلومینیم-مس استفاده شد. جوشکاری در ولتاژ تخلیه kV 16 و ظرفیت بانک خازن μF 120 و فاصله قبل از برخورد mm 7/0 انجام شد. پس از انجام در حدود 10 بار فرآیند جوشکاری، شکل ظاهری القاگرها مورد ارزیابی قرار گرفت. فصل مشترک اتصال با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نشر میدانی (FE-SEM) بررسی شد. بررسی القاگرها نشان داد که القاگر دو طرفه پس از تکرار 10 بار فرآیند جوشکاری، دچار تغییر شکل مومسان (پلاستیک) می‌شود که ناشی تداخل میدان‌های مغناطیسی در این نوع القاگر است. تغییر شکل در القاگر باعث افزایش فاصله بین القاگر و قطعه‌کار و در نتیجه کاهش تکرارپذیری نتایج جوشکاری می‌شود. نتایج بررسی میکروسکوپ الکترونی فصل مشترک اتصال، تشکیل منطقه گذار، مورفولوژی موجی شکل، موج‌ها و تکه‌های مس جدا شده در فصل مشترک اتصال را نشان می‌دهد. تشکیل منطقه گذار فقط در جوشکاری با القاگر دو طرفه اتفاق افتاده است که نشان دهنده شدت بسیار بالای برخورد در نوع القاگر نسبت به القاگر یک طرفه است. همچنین عرض فصل مشترک اتصال در جوشکاری با استفاده از القاگر یک طرفه نسبت به القاگر دو طرفه از μm 5/3 به μm 6/0 کاهش یافته است.

علم نانو و نانوتکنولوژی

بررسی تأثیر میدان مغناطیسی بر افزایش دز نانوذرات در پرتودرمانی با پروتون: مقایسه رویکردهای شبیه‌سازی تک‌مرحله‌ای و فضای فاز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 04 خرداد 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1793.2104

جعفر عالم‌گیر؛ سیدابوالفضل حسینی؛ احسان سلیمی

چکیده اخیراً، برای افزایش بهره درمان توجه ویژه‌ای به استفاده از نانوذرات در پرتودرمانی می‌شود. ترکیب پروتون‌درمانی با تصویربرداری تشدید مغناطیسی به سرعت در حال توسعه است. یکی از چالش‌های مرتبط، تأثیر احتمالی میدان مغناطیسی بر توزیع دز در اطراف نانوذرات است. در مطالعه حاضر، ضریب افزایش دز یک نانوذره با شعاع 25 نانومتر از جنس طلا، گادولینیم و اکسید آهن سوپرپارامغناطیس پرتودهی‌شده توسط پروتون‌های 50، 150 و 250 مگاالکترون‌ولت، با و بدون حضور میدان مغناطیسی با شدت‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، دو رویکرد شبیه‌سازی (رویکرد تک مرحله‌ای و رویکرد فضای فاز) با استفاده از جعبه ابزار Geant4 در نظر گرفته شده و نتایج حاصل از دو لیست فیزیکی الکترومغناطیس به نام لیورمور و پنلوپه مقایسه شده است. نتایج نشان داد که استفاده از نانوذرات سنگین‌تر (یعنی چگالی و عدد اتمی مؤثر بالا) دز را بیشتر از نانوذرات سبک‌تر افزایش می‌دهد. تفاوت بین دو لیست فیزیکی در مقایسه ضریب افزایش دز، در ناحیه انرژی پایین قابل توجه است و تا 20% نیز می‌رسد. علاوه بر این، یک میدان مغناطیسی با شدت تا 7 تسلا تأثیر قابل توجهی بر توزیع دز در اطراف نانوذرات و تعداد ذرات ثانویه نشان نداد. نتایج این مطالعه، راه را برای مطالعات تجربی امکان‌سنجی ترکیب پروتون درمانی با حضور همزمان نانوذرات و میدان مغناطیسی هموار کرده است که می‌تواند قبل از شروع فاز بالینی کمک‌کننده باشد.

ابزارهای مرتبط با علم و فناوری هسته‌ای

بررسی رفتار آشکارسازهای سوسوزن پلاستیک صفحه‌ای و میله‌ای در تشخیص مکان چشمه براساس تحلیل طیف انرژی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 18 خرداد 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1790.2101

جواد کوچک پور؛ سید ابوالفضل حسینی؛ علی طاهری؛ مجتبی عسکری

چکیده چکیده: هدف این تحقیق تحلیل و مقایسه ویژگی‌های طیفی و مکانی آشکارسازهای پلاستیکی میله‌ای و صفحه‌ای است. در این راستا، تغییرات FWHM در لبه کامپتون طیف انرژی در موقعیت‌های مختلف چشمه برای هر دو نوع آشکارساز بررسی شد. برای این منظور، طیف انرژی آشکارسازها در موقعیت‌های مختلف چشمه ثبت و به‌طور جداگانه تحلیل گردید. ابعاد آشکارساز میله‌ای ۵ × ۵۰ سانتی‌متر و ابعاد آشکارساز صفحه‌ای ۵۰ × 5 × 50 سانتی‌متر بود. نتایج نشان می‌دهند که با افزایش فاصله چشمه از آشکارساز،FWHM در هر دو نوع آشکارساز افزایش می‌یابد؛ با این حال، این تغییرات در آشکارساز میله‌ای بیشتر از آشکارساز صفحه‌ای است. این تفاوت‌ها به ویژگی‌های هندسی و پراکندگی فوتون‌ها در هر آشکارساز بستگی دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که آشکارسازهای میله‌ای قدرت تفکیک مکانی بالاتری دارند. این ویژگی‌ها می‌توانند در بهینه‌سازی طراحی هندسی آشکارسازها برای کاربردهایی مانند تصویربرداری هسته‌ای، توموگرافی صنعتی و و غیره مفید واقع شوند.

چرخه سوخت هسته‌ای و مواد سوختی

بررسی تاثیر فشار تاپ اند بر فشار محور روتور در یک ماشین سانتریفیوژ با استفاده از روش DSMC

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 12 مرداد 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1801.2109

صادق یوسفی نسب؛ جابر صفدری؛ جواد کریمی ثابت

چکیده در ماشین‌های سانتریفیوژ، بررسی دینامیک گاز نه تنها در فضای داخلی روتور، بلکه در ناحیه بیرونی آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌منظور کاهش فشار و توان اصطکاکی در فضای پیرامونی روتور، از پمپ‌های مولکولار بهره گرفته می‌شود. با توجه به ارتباط مستقیم میان فشار در ناحیه تاپ‌اند و فشار درون روتور، درک نحوه تأثیرگذاری متقابل این دو ناحیه، برای طراحی بهینه ماشین، ضروری است. پیش‌بینی فشار دیواره روتور در حین فرآیند گازرسانی و تعیین حدود مجاز تغییرات در پارامترهای عملیاتی و هندسی روتور که می‌توانند بر فشار محور تأثیرگذار باشند، به‌منظور حفظ فشار ثابت در ناحیه تاپ‌اند، از جمله موارد اهمیت بررسی تاثیرپذیری فشار تاپ‌اند از محور روتور به شمار می‎روند. از سوی دیگر، با وجود اهمیت بالای فشار در محور روتور برای طراحان، اندازه‌گیری مستقیم آن با محدودیت‌های فنی مواجه است. در این مطالعه، به‌منظور تعیین ارتباط فشار تاپ‌اند ماشین با فشار محور روتور، جریان گاز درون کل فضای بیرونی روتور به همراه بخشی از ناحیه درونی روتور با استفاده از روش مونت‌کارلوی مستقیم (DSMC) شبیه‌سازی شد. نتایج شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهد که توزیع فشار درون و بیرون روتور به نوع گاز وابسته است. همچنین، با استخراج یک رابطه مشخص شد که افزایش 5/2 برابری فشار در ناحیه تاپ‌اند منجر به افزایش 70 درصدی فشار در محور روتور می‌شود، در حالی‌که افزایش 10 برابری فشار تاپ‌اند، موجب رشد سه‌برابری فشار در محور روتور خواهد شد.

رادیولوژی و پزشکی هسته‌ای

ارزیابی کارایی کولیماتورهای حفره-موازی در پاسخ به انرژی‌های گسیلی مختلف در تصویربرداری SPECT و بهینه‌سازی مشخصه‌های آن‌ها برای انرژی‌های بالا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 14 مرداد 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1782.2096

مهسا نوری اصل؛ مریم احتمالی؛ محمد حمدی‌پور

چکیده یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت تصاویر بدست آمده از سیستم تصویربرداری SPECT، مشخصه‌های فیزیکی کولیماتور مورد استفاده است. هدف این مطالعه، بررسی مؤلفه‌های مختلف پاسخ کولیماتورهای سوراخ-موازی موجود (مؤلفه‌ی هندسی، نفوذی و پراکندگی) به انرژی‌های گسیلی مورد استفاده در تصویربرداری پزشکی هسته‌ای و هم‌چنین، بهینه‌سازی پارامترهای کولیماتوری جهت دستیابی به بیشترین مقدار مؤلفه‌ی هندسی برای انرژی‌های بالا است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که، با توجه به سهم مؤلفه‌ی هندسی، برای انرژی‌های گسیلی 68، 93، 135، 140، 159، 161 و keV 171، کولیماتورهای انرژی-پایین LEHR و LEGP، برای انرژی‌های keV 185 و keV 245، کولیماتورهای انرژی-متوسط MEGP و برای انرژی keV 300 کولیماتورهای انرژی-بالا HEGP کارایی لازم را دارند. این در حالی است که، برای انرژی‌های keV364 و keV 511، پاسخ هندسی هیچ‌ یک از کولیماتورهای موجود کافی نمی‌باشد. از این رو، بهینه‌سازی پارامترهای کولیماتوری برای این دو انرژی ضروری است. با توجه به نتایج بهینه‌سازی، کولیماتورهای انرژی-بالا با اندازه‌ی سوراخ یکسان cm 25/0، فاصله‌ی بین سوراخ‌های cm 225/0 و cm 35/0 و ضخامت کولیماتوری cm 7 و cm 8، با مؤلفه‌های هندسی حدود 80% و 60%، به عنوان کولیماتورهای بهینه، به ترتیب برای انرژی‌های keV 364 و keV 511، پیشنهاد می‌شوند.

چرخه سوخت هسته‌ای و مواد سوختی

مطالعه مقاومت‌های محلی انتقال اورانیم با غشای مایع فیبر توخالی و بررسی جداسازی آن از محلول فروشویی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 15 شهریور 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1861.2119

فاضل ضحاکی فر؛ امیر چرخی؛ میثم تراب مستعدی؛ رضا داورخواه؛ فرشته خان رمکی

چکیده در این مقاله، با استفاده از یک واحد غشای مایع فیبر توخالی حاوی آلامین 336، انتقال اورانیم از محلول آبی سولفاته به محلول آمونیم کلراید مطالعه شد. با اعمال دبی‌های مختلف جریان به قسمت فیبر و پوسته ستون غشای مایع فیبر توخالی، انتقال اورانیم بررسی شد و با استفاده از روابط تجربی ارائه شده ضرایب و مقاومت-های محلی انتقال جرم محاسبه گردید. با برازش همزمان داده‌های تجربی بدست آمده، ضرایب معادلات انتقال جرم بر حسب اعداد بدون بعد بدست آمد. نتایج نشان داد که خطای برازش داده‌ها، کمتر از 6% است. مقایسه مقاومت‌های انتقال جرم در لایه تجدیدشونده، غشای مایع و پوسته نشان داد که انتقال اورانیم از لایه تجدیدشونده مرحله کنترل‌کننده انتقال جرم در غشای مایع فیبر توخالی تجدیدشونده است. در بررسی اثر دبی جریان فیبر بر جداسازی اورانیم از نمونه واقعی بررسی گردید. به دلیل کاهش ضخامت لایه تجدیدشونده با افزایش دبی، انتقال اورانیم با آن افزایش یافت. نتایج نشان داد غشای مایع فیبر توخالی همواره عملکرد مناسبی برای جداسازی اورانیم از محلول‌های واقعی دارد و با افزایش دبی، جداسازی اورانیم از آهن به دلیل سینتیکی افزایش می‌یابد.

ابزارهای مرتبط با علم و فناوری هسته‌ای

درهمتنیدگی کوانتومی در ساختار هسته تلوریم در مدل IBM-2

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 16 شهریور 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1857.2116

مریم قپانوری؛ نرجس امیری؛ مسعود صیدی

چکیده در این پژوهش گذار فاز کوانتومی (QPT) بین هسته‌های زوج – زوج کروی (U(5) ) تا نقطه بحرانی E(5)در چارچوب‌ مدل اندرکنش بوزونی 2(IBM-2) ، با استفاده از آنتروپی درهم‌تنیدگی مورد مطالعه قرار گرفته است. به منظور ارزیابی این مشاهده پذیر، زنجیره ایزوتوپی تلوریم ( Te) انتخاب شده است. نتایج نشان داد که آنتروپی درهم‌تنیدگی در ناحیه U(5)-SO(6) روندی صعودی دارد. بنابراین پیش بینی می‌شود ایزوتوپ‌هایTe(116) وTe(124) به ترتیب کاندیدهای مناسبی برای حد تقارنی U(5) و نقطه بحرانی SO(6)باشند. و نتایج به دست آمده ما از این پژوهش با دادههای تجربی و سایر مطالعات انجام شده توافق بسار خوبی دارد.

رادیولوژی و پزشکی هسته‌ای

توسعه و ارزیابی زیستی اولیه سامانه ترانوستیک مبتنی بر نقاط کوانتومی کادمیم سلنیدآلاییده به گادولینیوم و نشاندار شده با لوتشیوم-177

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 05 مهر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1850.2112

آرزو کریمیان؛ اصغر حدادی؛ سمانه ذوالقدری؛ شهزاد فیضی؛ حسن یوسف نیا

چکیده این مطالعه با هدف توسعه یک سامانه پیشرفته تشخیصی-درمانی (ترانوستیک) بر پایه نانوذرات کادمیوم سلنید آلاییده با گادولینیوم [¹⁷⁷Lu]Lu@Gd-CdSe انجام شد. در مرحله اول، نانوذرات با موفقیت سنتز و مشخصه‌یابی شدند که نتایج نشان داد ذراتی با اندازه حدود 5/3 نانومتر و ساختار بلوری مکعبی هستند. سپس 100میکرو لیتر از این نانوذرات در شرایط بهینه )دمای ۷۰ درجه سانتی‌گراد، اسیدیته ۷ و زمان ۶۰ دقیقه) با لوتشیوم-۱۷۷ با خلوص و بازده نشاندارسازی بیش از ۹۹% نشاندار شد. نتایج نشان داد که ترکیب نشاندار در بافر فسفات سالین و در سرم خون انسان از پایداری قابل توجهی برخوردار است. به منظور بررسی پراکنش زیستی، 4/7 مگابکرل از ترکیب نشاندار و لوتشیوم آزاد به موش‌های سالم از طریق ورید دمی تزریق گردید. در حالی که لوتشیوم آزاد تجمع قابل توجهی در استخوان و کلیه نشان داد، ترکیب نشاندار عمدتاً در کبد، طحال و ریه تجمع یافت که دلیل اصلی آن جذب توسط ماکروفاژهای سیستم رتیکولوآندوتلیال می‌باشد. تجمع بسیار کم ترکیب نشاندار در استخوان نشان‌دهنده پایداری بالای این ترکیب است. این یافته‌ها حاکی از آن است که این سامانه نوین می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان تومورها از جمله تومورهای کبدی باشد. این پژوهش گامی مهم در جهت پیشرفت پزشکی هسته‌ای و درمان‌های ترکیبی تشخیصی-درمانی محسوب می‌شود.

ابزارهای مرتبط با علم و فناوری هسته‌ای

بررسی و محاسبه مشخصه‌های باتری بتاولتائیک نانوسیمی چشمه‌ بتازای نیکل-63 با استفاده از Geant4 و COMSOL

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از 05 مهر 1404

https://doi.org/10.24200/nst.2025.1851.2114

مهناز زارع هراتی؛ علی اصغر مولوی؛ فرشته فدایی

چکیده در این پژوهش، به منظور دقت محاسبۀ پارامترهای باتری بتاولتائیک، توزیع انباشت انرژی ناشی از طیف بتای چشمه نیکل – 63 (63Ni) با استفاده از ابزار Geant4 برای 109 ذره شبیه‌سازی شده و سپس با استفاده از نرم‌افزار COMSOL متغیر‌های مداری در نیم‌رسانای سیلیکون با غلظت ناخالصی ذاتی cm-3 1015×1 = ni و غلظت ناخالصی n و p cm-31016×16/3Nd = و cm-3 1019×1 = Na محاسبه شده‌ است. شبیه-سازی در فعالیت (mCi) 9/2 جهت مقایسه با حالت نظری و اعتبارسنجی روش به کار رفته انجام شده و مقادیر nA 31/27 و mV19/445 به ترتیب برای جریان اتصال کوتاه و ولتاژ مدار باز به دست آمده است. همچنین محاسبات در فعالیت‌های مختلف در بازه (mCi) 1/0 تا (mCi) 10 تکرار شده‌اند. از مقادیر توان بیشینۀ به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که با توجه به هندسه باتری و به حداقل رسیدن اثر خودجذبی چشمه، متغیر‌های مداری باتری‌های نانوسیم در فعالیت‌های یکسان در مقایسه با باتری‌های مسطح بیشتر می‌شوند. این ویژگی‌ها آنها را به گزینه‌ای مناسب برای کاربردهای آینده باتری‌های بتاولتائیک تبدیل می‌کند و پیش‌بینی می‌شود به تدریج هندسه‌های بهینه شدۀ نانوسیم‌ها از باتری‌های مسطح بتاولتائیک تجاری فعلی پیشی‌ بگیرند.

شبیه‌سازی اثر تغییر دز حاصل از حضور نانوذرات فلزی مختلف تحت تابش پروتون با استفاده از ابزار Geant4

دوره 45، شماره 2، تیر 1403، صفحه 54-64

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1574

جعفر عالم‌گیر؛ سیدابوالفضل حسینی؛ احسان سلیمی

چکیده در چند دهه اخیر، تأثیر نانوذرات در پرتودرمانی موردتوجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدل‌های برهم­کنش فیزیکی مختلف بر روی محاسبات دز در اطراف نانوذرات طلا، هافنیوم و گادولینیم، انجام شده است. با استفاده از ابزار مونت‌کارلوی Geant4، یک نانوذره به قطر 50 نانومتر در فانتوم مکعبی آب شبیه‌سازی شد و تحت تابش پروتون با انرژی‌های 5، 50 و MeV 150 قرار گرفت. مطالعه حاضر پارامترهای مختلفی را از جمله طیف انرژی الکترون‌ها و فوتون‌های ثانویه، توزیع دز شعاعی (RDD)، ضریب افزایش دز (DEF)، در اطراف نانوذره با سه جنس مختلف و دو مدل برهم­کنش فیزیکی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل‌شده نشان داد که برای نانوذره طلا تعداد الکترون‌های ثانویه با مدل پنلوپه بیش­تر از مدل لیورمور بود؛ ولی برای دو نانوذره دیگر، الکترون‌های ثانویه بیش­تری با مدل لیومور نسبت به مدل پنلوپه تولید شد. در نمودارهای RDD تا فاصله 6 نانومتری از سطح نانوذره طلا (در راستای شعاعی در محیط آب)، مدل پنلوپه یک اختلاف 10 درصدی را نسبت به مدل لیورمور ارائه می‌کند. هم­چنین، تا فاصله 9 نانومتری از سطح نانوذره، مدل لیورمور به ترتیب یک افزایش 16 و 10 درصدی در دز را در مقایسه با مدل پنلوپه برای نانوذرات هافنیوم و گادولینیم نشان می‌دهد. در مورد DEF، دز نهشت‌شده در اطراف نانوذره طلا 14 برابر افزایش یافت که بالاترین مقدار در مقایسه با افزایش دز پیرامون نانوذرات هافنیوم و گادولینیم که به ترتیب 10 و 6 برابر بودند، می‌باشد.

اهمیت چرخه سوخت بسته در دستیابی به انرژی هسته‌ای پایدار و تجدیدپذیر در ایران

دوره 46، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 176-187

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1533.2000

مهدی قربانی اشرف؛ پوریا حاتمی باروق

چکیده از مهم‌ترین عوامل مؤثر در توسعه پایدار هر جامعه‌ای، امنیت انرژی است. توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و امنیت جامعه در گرو تأمین انرژی و تضمین منابع پایدار و مطمئن، پاک و مقرون به صرفه است. در سال‌های اخیر، استفاده از منابع تجدیدپذیر به منظور ایجاد تنوع در سبد انرژی، ارتقاء ملاحظات زیست‌محیطی و دستیابی به انرژی پایدار مورد توجه بسیار زیادی قرار گرفته است. از این منظر، انرژی هسته‌ای نیز در صورت استقرار مناسب، می‌تواند در سبد انرژی یک کشور به عنوان یک منبع تجدیدپذیر و پایدار در نظر گرفته شده و خلأ انرژی‌های فسیلی در آینده را جبران نماید. هدف از این پژوهش تبیین اهمیت چرخه سوخت بسته در ایجاد انرژی هسته‌ای پایدار و تجدیدپذیر در کشور است. همچنین، با توجه به وضعیت نه‌چندان مناسب منابع اورانیمی و توریمی در ایران، عدم وجود همکاری‌های گسترده بین‌‌المللی، وجود تحریم‌ها در تأمین مواد اولیه تولید سوخت هسته‌ای و عدم امکان تضمین تأمین سوخت مورد نیاز تولید انرژی هسته‌ای، ضرورت توجه بیش از پیش به استقرار چرخه سوخت بسته و به کارگیری رآکتورهای زاینده سریع در صنعت هسته‌ای کشور اثبات می‌گردد. توجه به این موضوع، نیل به اهداف مهمی همچون کاهش نیاز به اورانیم طبیعی، کاهش هزینه پسمانداری هسته‌ای، بهبود بازده نیروگاه‌های اتمی، ایجاد ارزش افزوده در خصوص تولید مواد مورد نیاز بخش‌های کاربرد پرتوها در صنعت، پزشکی و سلامت خواهد شد.

بررسی تأثیر تابش باریکه‌ی الکترونی بر اسپایک‌های سارس کووید2، مرس کووید، یوکی کووید، سارس کووید با استفاده از ابزار Geant4-DNA

دوره 44، شماره 2، تیر 1402، صفحه 38-46

https://doi.org/10.24200/nst.2022.1003.1680

مهرداد جلیلی ترکمانی؛ فرهاد ذوالفققارپور؛ اسداله اسدی؛ پونه سیاح کوهی

چکیده انتقال ویروس کرونا به داخل سلول از طریق اسپایک‌های ویروس انجام می‌شود پس یکی از بهترین راه‌های مقابله با انتقال ویروس به داخل سلول‌های بدن، ایجاد اختلال در روند عملکرد اسپایک‌های ویروس است. بنابراین در این تحقیق، چگونگی جذب و انتقال انرژی از طریق پرتوهای رادیواکتیو به اسپایک‌های سارس کووید2، مرس کووید، یوکی کووید و سارس کووید توسط ابزار جینت4- دی اِن اِی شبیه‌سازی شده و نتایج حاصل از پرتودهی این اسپایک‌ها با یکدیگر مقایسه شده است. از آن‌جایی که یکی از عوامل کاهش در ماندگاری ویروس جذب انرژی توسط ویروس می‌باشد، در این پژوهش سعی شده است با انجام شبیه‌سازی با پرتودهی اسپایک این ویروس­‌ها به‌وسیله باریکه الکترونی با گستره‌ی انرژی keV 2 -eV  10 مقادیر جذب انرژی استخراج و رابطه‌ آن با آمار مبتلایان و قربانیان گونه‌های شایع کرونا مقایسه گردد. نتایج حاصل شده نشان می‌­دهد که ارتباط معکوسی بین میزان انرژی جذب شده در اسپایک‌­ها و تلفات انسانی وجود دارد.

مطالعه بر روی به‌کارگیری ربات‌های جمعی جهت پایش محیط، نقشه‌برداری پرتوی و کشف چشمه‌های پرتوزا

دوره 46، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 136-147

https://doi.org/10.24200/nst.2024.1628

هادی اردینی؛ امیرمحمد بیگ زاده

چکیده اکتشاف و نقشه‌برداری از محیط‌های پرتوی از جمله کارهای بالقوه پر چالش و دارای ریسک هستند که به دلایل ایمنی، استفاده از ربات‌ها می‌تواند مخاطرات ممکن برای افراد را کاهش دهد. با این حال، استقرار یک ربات ممکن است برای پوشش مؤثر کل منطقه کافی نباشد؛ از این ­رو، تکنیک‌های بهره‌گیری از چند ربات یا ربات‌های جمعی می‌تواند نقش به سزایی در کاهش زمان و بهبود فرایند اکتشاف و نقشه‌برداری پرتوی داشته باشد. همچنین سامانه‌های چند رباتی قابلیت اطمینان بالایی دارند و با از کار افتادن تعدادی از ربات‌ها به دلایلی نظیر پرتوگیری، باقی ربات‌ها به ادامه مأموریت خواهند پرداخت. این مقاله به مطالعه بهره‌گیری از چندین ربات خودکار به صورت هم‌زمان برای نقشه‌برداری پرتوی و کشف چشمه‌های آلوده می‌پردازد. این بررسی رویکردهای مختلفی از جمله تأثیر تعداد و دز دریافتی ربات‌ها را مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان می‌دهد افزایش تعداد ربات‌ها می‌تواند باعث افزایش سرعت گردد که این افزایش به صورت خطی نیست و با افزایش ربات ­ها، ازدحام زیاد شده و سرعت با نسبت کمتری افزایش می‌یابد لذا برای رسیدن به الگوی بهینه نیاز است از مدل‌های تکاملی‌تر، نظیر الگوی حرکتی الهام گرفته از طبیعت بهره برد. این مقاله افق‌های ارزشمندی را در مورد هماهنگی چند ربات برای جستجو در محیط‌های پرتوزا ارائه می‌دهد که دریچه‌ای برای بهره‌گیری از هوش جمعی در کاربردهای هسته‌ای خواهد بود.

شبیه‌سازی مونت کارلو دستگاه IECF با استفاده از Geant4 به منظور استفاده در نوترون رادیوگرافی

دوره 44، شماره 2، تیر 1402، صفحه 22-29

https://doi.org/10.24200/nst.2023.1368

سارا وثوقی؛ پیمان رفیعی‌پور؛ محسن محرابی؛ مریم قپانوری؛ نفیسه سالک

چکیده نوترون‌رادیوگرافی (NRG) یک روش تصویربرداری غیرمخرب جهت ایجاد تصویر با استفاده از تابش نوترون می‌باشد. در این پژوهش، مطالعات امکان‌سنجی رادیوگرافی نوترون با استفاده از منبع نوترونی مبتنی بر محصورسازی الکترواستاتیکی-اینرسی (IECF) توسط شبیه‌سازی به وسیله ابزار شبیه‌سازی مونت‌کارلو Geant4 انجام گردید. به منظور درک بهتر کارایی دستگاه جهت نوترون رادیوگرافی، اثر ضخامت‌های مختلف سرب بر روی تصویر و امکان تشخیص حفره‌هایی با سایزهای مختلف درون یک قطعه ضخیم سرب، بررسی شده است. کیفیت تصاویر حاصل شده برای پارامترهای مختلف برحسب کنتراست بررسی شده است. نتایج شبیه‌سازی، کارآمدی و محدودیت‌های NRG را برای تصویربرداری با استفاده از این دستگاه و مناطق احتمالی (از نظر ضخامت سرب و سایز حفره‌ها) که NRG می‌تواند اجرا شود، نشان داده است.

ابر واژگان